1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

Nafas olishning gumoral boshqarilishi. Qon tarkibidagi kar¬bonat angidrid miqdori nafas olishning boshqarilishida muhim rol o'ynaydi. 

Qonda karbonat angidrid miqdori ko'paysa, u uzunchoq miyadagi nafas markazini qo'zg'atadi va nafas olish tezlashadi. Agar o`quvchilar 

deraza va eshiklari yopilgan sinfda uzoq vaqt o'tirsa, sinf havosi tarkibida karbonat angidrid gazi miqdori ko'payadi. Bunday havodan nafas 

olish natijasida ular qonida bu gaz miqdori ortib ketadi va u nafas markazini kuchli qo'zg'atib, nafas olishning tezlashuviga sabab bo'ladi. Bu 

---

48 

 

 

hol  da¬vom  etaversa,  o'quvchilarda  bosh  aylanish,  uyqu  bosish,  esnash,  umumiy  holsizlik  va  nafas  qisish  kabi  noxush  belgilar  yuzaga 

ke¬lishi  mumkin.  Bu  holatlar  qonda  va  to'qimalarda  karbonat  angidrid  ko'payishi  hamda  kislorod  kamayishi  natijasida  sodir  bo'ladi. 

Qonda  karbonat  angidrid  miqdorining  ko'payishi  nafas  mar¬kaziga  qo'zg'atuvchi  sifatida  ta'sir  ko'rsatishini  L.  Frederik  o'z  tajribasida 

aniqlagan.  

Odam jismoniy mashq bajargan vaqtda uning qonida karbonat angidridning miqdori ko'payadi va u nafas markazini qo'zg'atib, nafas olishni 

tezlashtiradi.  Mashqlarni  bajarish  tezligi  qancha katta  bo'lsa,  nafas  olish  shuncha  tezlashadi.  Qonda karbonat  angidrid  miqdori kamayib, 

normaga kelishi  bilan  nafas  olish  sekinlashadi.  Shunday  qilib,  qon  tarkibidagi  karbonat  angidrid  miqdorining  ko'payishi  yoki  kamayishi 

gumoral yo'l bilan nafas markaziga ta'sir etib, nafas olishning boshqarilishida ishtirok etadi.