1. qishloq xo’jaligi ning respublika iqtisodiyotidagi o’rni

44. Qishloq xo'jaligida sarflanayotgan investitsiyalar (kapital qo'yilmalar)ning manbalari, ularning sarflanish yo'nalishlari
Qishloq xo`jaligining barqaror rivojlanishi tarmoqda mavjud bo`lgan ishlab chiqarish vositalari oqilona tarzda takror ishlab chiqarilishini talab etadi.Bu jarayon ishlab chiqarish vositalarini sotib olish, qayta ta`mirlash, qurish,innovatsion hamda ijtimoiy munosabatlar yig`indisidan tashkil topadi. Barcha investitsiyalar (kapital qo`yilmalar) quyidagi yirik ikkita manbadan shakllantirilib, amalga oshiriladi:
x korxonaning o`z mablag`laridan;
x chetdan jalb qilingan mablag`lardan.
Korxonaning o`z mablag`lariga quyidagilar kiradi:
„ korxonaning sof foydasidan ajratilayotgan mablag`lar;
„ amortizatsiya fondidagi mablag`lar;
„ asosiy vositalarni tugatishdan, sotishdan kelib tushgan mablag`lar;
„ ularni ijaraga berishdan tushgan mablag`lar;
„ qishloq xo`jalik korxonalari qimmatli qog`ozlar chiqarib sotish, boshqalarnikini sotib olish natijasida olinayotgan dividentlardan ajratilayotgan mablag`lar.Yuqori rentabelli korxonalar ishlab chiqarish vositalarini yangilash maqsadida kapital qo`yilmalarni amalga oshirishda ko`proq imkoniyatga ega bo`ladi.
45. Investitsiyalar (kapital qo'yilmalar)ning iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko'rsatkichlar, ularni aniqlash
Qishloq xo`jaligiga investitsiyalarni sarflashdan maqsad–qo`shimcha Foyda olish va fuqarolarning yashash sharoitini yaxshilashdir. Ularningdarajasini loyihalar tuzishda hamda bu loyihalarni amalga oshirishda aniqlash mumkin. Buning uchun investitsiyalar (kapital qo`yilmalar)ning iqtisodiy samaradorligi aniqlanadi. Iqtisodiy samaradorlik xarajatlar bilan foyda summalari taqqoslanishi natijasida aniqlanadi. U:
makroiqtisod, ya`ni mamlakat miqyosida;
mezoiqtisod, ya`ni tarmoqlar (qishloq xo`jaligi) miqyosida;
mikroiqtisod, ya`ni qishloq xo`jalik korxonalari doirasida;
ayrim yo`nalishlar, ob`ektlar bo`yicha ham aniqlanadi.
Makro hamda mezoiqtisod miqyosida investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi ularning mutlaq (absolyut) iqtisodiy samaradorligi koeffitsienti ko`rsatkichi yordamida ifodalanadi. Uning darajasi sarflangan investitsiyalar ko`rsatkichi yordamida ifodalanadi. Uning darajasi sarflangan investitsiyalar natijasida yalpi ichki mahsulotning o`sgan summasini shu o`sishni ta`minlagan investitsiya summasiga nisbati bilan aniqlanadi. Bunda quyidagi formuladan foydalanish mumkin: