1. Pulning kelib chiqishi,mohiyati va zaruriyati

71.Tijorat banklarining asosiy operatsiyalari 
Tijorat banklari asosan jamiyatdagi vaqtinchalik bo'sh pul 
mablaglami jalb qilish va ushbu mablaglami tegishli
maqsadlarga joylashtirish orqali tegishli foydani shakllantiradi. 
Banklaming vaqtinchalik bo'sh pul mablaglarini jalb qilish bilan 
bogliq operatsiyalari passiv operatsiyalar hisoblanadi. 
Banklaming passiv operatsiyalari tegishli xarajatlar evaziga 
amalga oshirladi.Tijorat banklarining aktiv opertsiyalari - bu
banklaming passiv operatsiyalari natijasida shakllantirilgan 
mablaglarini iqtisodiy jihatdan daromad (foyda) olish maqsadida 
turli maqsadlarga joylashtirish va likvidligini ta’minlash bilan 
bogliq operatsiyalardir. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari 

---

ulaming faoliyatida juda muhim hisoblanadi. Chunki ular ushbu 
operatsiyalar orqali daromadlami shakllantiradilar va aktiv 
operatsiyalar doimo malum darajada risk, ya’ni qarzdoming 
defolti (tolovga qobiliyatsizlik) bilan bogliq boladi. 
72.Tijоrat banklarining aktiv va passiv оpеratsiyalari 
Bank resurslarini shakllantirish bilan bog’liq bo’lgan 
operatsiyalar banklarning passiv operatsiyalari deyiladi. Passiv 
operatsiyalar yordamida tijorat banklarning passiv va aktiv - 
passiv schetidagi pul mablag’larining salmog’i oshib boradi.
Banklarning passiv operatsiyalari ularning faoliyatini tashkil 
qilishda katta rol o’ynaydi. Passiv operatsiyalar yordamida tijorat 
banklari kreditlash uchun zarur bo’lgan-kredit resurslarini tashkil 
qiladi. Tijorat banklarining passiv operatsiyalarining asosan 
to’rtta shakli mavjud:
1. Tijorat banklari qimmatbaho qog’ozlarini muomalaga 
chiqarish yo’li bilan resurslar yig’ish;
2. Bank foydasi hisobidan har xil fondlar tashkil qilish yoki 
fondlar summasini oshirish;
3. Boshqa kreditorlarning mablag’larini jalb qilish;
4. Depozit operatsiyalarni amalga oshirish.