Kapital qo’yilmalar asosiy fondlarni qayta tiklash va o’stirish uchun sarflanuvchi moddiy, mehnat va pul resurslaridir.
Moliyaviy investisiyalar qimmatbaho qog’ozlar, aksiya va obligasiyalar sotib olish, pul mablag’larini banklarga foiz olish maqsadida depozit hisob raqamlariga qo’yish bilan ifodalanadi.
Real investisiyalar pul mablag’larini kapital qurilish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va kengaytirishga kiritishni ifodalaydi. Real investisiyalar korxona, tarmoq va butun xalq xo’jaligining kuch-quvvatini belgilab beradi.
Investisiya loyihasi kapitalni korxonani uning ishlab chiqarish quvvati va boshqa sifat ko’rsatkichlarini kuchaytirish maqsadida rivojlantirish va kengaytirishga kiritishni rejalashtirish va amalga oshirish bo’yicha chora-tadbirlar majmuasidir.
Rejalashtirish va boshqaruv tizimida shuningdek, investisiya manbalarini aniqlashning ichki va tashqi turlaridan ham foydalaniladi.
Investisiyalarning ichki manabalari quyidagilar:
ishlab turgan asosiy kapitalga hisoblanuvchi amortizasiya ajratmalari natijasida shakllanuvchi, korxonaning o’z moliyaviy vositalari;
foydaning investisiya ehtiyojlariga ajratiluvchi qismi;
sug’urta kompaniyalari va muassasalari tomonidan tabiiy ofat va boshqa hodisalarda to’lanuvchi mablag’lar;
korxonaning aksiyalar chiqarishi va sotishi natijasida olinuvchi mablag’lar;
yuqori turuvchi va boshqa organlar tomonidan qaytarib bermaslik asosida ajratiluvchi mablag’lar;
xayriya va shu kabi boshqa mablag’lar.
Investisiyalarning tashqi manbalari quyidagilar:
markaziy va mahalliy byudjetdan, tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlovchi turli xil fondlar tomonidan ajratiluvchi qaytarib bermaslik asosidagi mablag’lar;
korxonalar Nizom jamg’armasida moliyaviy yoki boshqa moddiy va nomoddiy ishtirok shaklida, shuningdek, xalqaro moliya institutlari va alohida shaxslarning to’g’ridan-to’g’ri qo’yilmalari shaklida kiritiluvchi xorijiy investisiyalar;
davlat va turli xil fondlar tomonidan qaytarib berish sharti bilan beriluvchi kreditlar, jumladan imtiyozli kreditlar.
Lizing - moliyaviy-kredit munosabatlarining shakllaridan biri bo’lib, korxonalarning qurilma va asbob-uskunalarni ishlab chiqaruvchi korxonalar yoki maxsus tashkil qilingan lizing kompaniyalaridan uzoq muddatga ijaraga olishini anglatadi.
Investisiyalardan (kapital qo’yilmalardan) foydalanishning asosiy yo’nalishlari quyidagilar hisoblanadi:
yangi qurilish;
korxonani kengaytirish va qayta tiklash;
ishlab chiqarishni zamonaviylashtirish va texnik jihatdan qayta qurollantirish;
harakatdagi quvvatlarni takomillashtirish.
Do'stlaringiz bilan baham: |