1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

3.Porali shishalar: 
Xaller (5 dan olindi) yuqorida aytilgan gellarga 
qaraganda afzalliklari ko‘proq bo‘lgan porali shishalarni gelfiltratsiya uchun 
taklif etdi. Uni poralari virus o‘lchamlariga yaqin, u kislotaga chidamli 
sterilizatsiya qilish mumkin, bosim ostida gelfiltratsiya qilinganda ham hajmi 
o‘zgarmaydi, hohlagancha elyusiya tezligini oshirish mumkin. Kamchiligi ba’zi 
virus va oqsillarni porali shishaga adsorbsiyalanishidir. 
1969 yilda Bresler xodimlari bilan keng porali shisha ishlab chiqishdi. 
Bunda mayda poralar uchramaydi. Katta porali shisha olish uchun shishani 
natriyborsilikatini ishqor bilan ishlov beriladi. Dobichin (5) bunday shishalarni 
porasi 9000 E ligini tayyorlaydi. 
Xaller, Bresler (5) porali shishalarni viruslarni, bakteriofaglarni tozalashda, 
virus aralashmalarini ajratishda qo‘llashdi. Xaller tamakining halqa dog‘li 
virusini tamaki mozaikasi virusidan ajratishda 1700 E porali shishani, janubiy 
loviya o‘simligi mozaikasi virusini albumindan ajratishda 260 E li porali 
shishalarni ishlatishdi. 
4. Stiragel. 
Stirol va divinilbenzolni polimerlab stiragel olinadi. Gel 
AQSH tomonidan ishlab chiqariladi. Gel granulalari umuman bo‘kmaydi. Gel 
granulalari sferasimon bo‘lib diametri 40 — 80 mk. 
5. Jelatina geli. 
Jelatinaning oshlanishidan gelfiltratsiya uchun mos jelatin 
tayyorlanadi. Jelatinadan 2 dan to 30% gacha gel olsa bo‘ladi. Jelatina gellari 
molekula massalari 20-600 000 bo‘lgan har xil ob’ektlarni (oqsillar, 
aminokislotalar) ajratishda ishlatiladi.
 
6. Agar va agaroza 
gellari. 1961 yili Polson gelfiltatsiya uchun agar gelini 
taklif qildi. Agar geli juda katta molekulyar massaga ega bo‘lgan moddalarni 
ajratishda boshqa gellardan bir qancha afzalliklarga ega ekanligini ko‘rsatadi. 
Agar geli yaxshi mexanik pishiqlikka ega. Agar gellari eng yuqori 
konsentratsiyada ham (12%) fraksiyalarga ajratish qobiliyatiga ega bo‘ladi va 
sefadeks G-200 da olingan natijalarni beradi. Agar gellarining eng past 
konsentratsiyalari juda katta molekula massasiga ega moddalarni (bir necha 
milliongacha) fraksiyalarga ajratish imkonini beradi. 1-2% li agar etarlicha 
mexanik mustahkamlikga ega bo‘lib, ular molekula va zarracha o‘rtasidagi katta 

---