1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
73 
ko‘rsatib berdi. 1966 yilda Syodj agarni dimetilsulfoksid yordamida agaroza va 
agrosulfoksid yordamida agaroza va agaropektinga ajratadi. Agarni 60—80°S da 
50 marta ko‘p dimetilsulfoksid bilan ishlov berib, so‘ngra 13000 g da sentrifuga 
qilinadi. Cho‘kma usti suyuqligidan 3 marta ko‘p atseton bilan agaroza cho‘ktirib 
ajratiladi. Oppoq agaroza va sariq —kulrang agaropektin preparatlariga ajraladi. 
Bu metodda olingan agarozada zaryadli guruhlar minimal miqdorda bo‘lganligi 
uchun, gelfiltratsiyada o‘ta qo‘l keladi (5). 
Olingan agaroza barqaror gel hosil qiladi. Agaroza gellari rN 4,5 dan past va 
9 dan yuqori bo‘lganda beqaror bo‘ladi. Ba’zan agaroza gelini organik (atseton) 
bilan ishlov berilganda strukturalari o‘zgarmaydi, barqaror bo‘ladi. 
Granulalash. 
Hamma xromatografiya materiallari kabi agar va agaroza 
gellari ham granulalangan holda yaxshi ishlaydi. Xerton granulalash uchun 
gelning talab qilingan konsentratsiyasini olib aralashtirgichda aralashtiradi va suv 
hammomida agar to‘la eriguncha qizdiradi. Olinadigan granulaning o‘lchami 
aralashtirish tezligiga bog‘liq bo‘ladi. 
Granulalar suvli holatda elakdan o‘tkaziladi. Olingan granulalar 
xromatografiya kolonkalarini to‘latish uchun ishlatiladi. 
Bengtson va Filipson usulida agar granulalanganda agarni granulalash 
uchun avval agarni avtoklavda eritib, 65°S gacha sovutiladi, so‘ngra esa uni 65°S 
gacha qizdirilib uchiga 0,5 mm li trubkaga biriktirilgan Zeyts filtriga solinadi. 
So‘ngra gel siqilgan azot yordamida (2 - 4 atm) sovutilgan efirga ezib chiqariladi. 
Hosil bo‘lgan granulalar efirdan yuvib tozalanadi hamda har xil o‘lchamli 
elaklarda elanib fraksiyalarga ajratiladi (5). 
 
Fernelius va Veliserlar agar granulalarini olish uchun bir stakandagi 54°S 
gacha qizdirilgan mineral moyga (150 ml agarga 600 ml mineral moy) solib, 
aralashtirgich bilan jadal aralashtirishadi. Harorat 25°S gacha kamayganda muz 
vannasiga joylashtirishdi va yana 10—15 min aralashtirishadi. Moyli fazada gel 
granulalari shakllanadi. Ularni keyinchalik sentrifugalab ajratib olinadi. 
Granulalar 3 marta suv bilan yuviladi, moyni esa etil efiri bilan ekstraksiya 
qilinadi. So‘ngra granulalar elanadi, 40 - 50 mesh li fraksiyalari eksperimentlarda 
ishlatiladi(5). 
Regenmortel va Engelbrextlar agar eritmasini avtoklavda eritib, sovutib 
gelni mayda bo‘laklarga kesishadi, elakdan o‘tkazib, olingan ma’lum 
o‘lchamdagi fraksiyalarni gelfiltratsiya eksperimentlarida ishlatiladi.
Yuqorida aytilgan metodlarning eng afzallari Bengtson va