1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
72 
molekula massali substansiyalarni fraksiyalarga ajratish imkoniga ega 
("Farmatsiya Fayn Kemikali" firmasi ma’ruzasidan, 5). 
Agar-agar dengiz suvo‘tlaridan olinadi, u 2 polisaxarid aralashmasidan 
tashkil topadi. Asosan D-galaktoza va 6-6 - angidro - L - galaktoza qoldiqlaridan 
iborat. Qaynagan suvda tezda eriydi. Sovutilganda suvli eritmalari eng past 
konsentratsiyada ham (0,5%) gel hosil qiladi. Agarning kamchiligi uning 
tarkibida zaryadli molekula guruhlari bo‘lib, kimyoviy beqaror. Zaryadli 
molekula guruhlari asosan sulfatli guruhlar bo‘lib, ular agarga ion almashinish 
xususiyatlarini beradi. Nordon guruhlarning bo‘lishi elektroforezda ishlatganda 
kuchli endoosmos hosil qiladi va jarayon kuchsiz ion kuchiga ega erituvchida olib 
borilsa moddaning gelga adsorbsiyasi kuzatiladi. Gelfiltratsiyada agar geli 
ishlatilganda albatta elyuent ion kuchi yuqori bo‘lishi kerak (5). 
Gelfiltratsiyani past ion kuchida ishlatish maqsadga muvofiq bo‘lsa, 
agarozaning ishlattan ma’qul. 
1937 yilda Araki agarni ikki guruh polisaxaridlardan tashkil topganligini, 
birini agaropektin va ikkinchisini agaroza deb atadi. Agaropektin agarni zaryadli 
guruhlariga (karboksil va sulfoguruhlar) ega. Agarning asosiy qismi agaroza esa 
zaryadli guruhlardan xoli. Shu yili Araki agarni agaroza va agaropektinga ajratish 
metodini ishlab chiqdi. Toza agaroza D-galaktoza va 3,6—angidro — L — 
galaktozadan iborat (3 –rasm). 
1 
 
 
2 
3 -rasm. Agarozaning strukturasi. 
1 
- 3,6 – angidro-L-galaktoza. 
2 
- D-laktoza 
Agaroza olish metodlari. 
Araki agarni to‘la atsetillashni va u suvli va 
xlorofilli fazalar orasida taqsimlanishini aniqladi. Atsetillangan agaroza 
xloroformli fazaga, agaropektin esa suvli fazaga o‘tadi (5). 
1964 yilda Rassel va boshqalar agarni mochevinali eritmadan 
polietilenglikol yordamida ajratib olishadi (5). 
Issiq agar eritmasidan agaropektinni (45°S va undan yuqori haroratda) 
piridin xlorid bilan cho‘ktirib, agarozani ajratish ham mumkin. Cho‘kmani 
sentrifuga 
qilib 
ajratiladi. 
Setilpiridin 
yuvilib, 
infuzoriya 
tuprog‘iga 
adsorbsiyalanib yo‘qotiladi. Agaroza geli esa muzlatilib-quritilib yoki etanol 
bilan cho‘ktirilib suvsizlantiriladi. Tayyorlangan agaroza oq rangli kukun holida 
bo‘ladi. Bu metod bilan ancha ko‘p miqdorda agaroza olish mumkin. 
1962 yilda Rassel, Ionagar-2 ning issiq eritmasini polietilenglikol 
(m.m.6000) bilan katta miqdordagi agar fraksiyalarga ajratib agaroza olishni 

---