1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
242 
olingan emas. Har safar virus o‘z “kiyimini” o‘zgartiradi, yangi virus tipi yangi 
virus epidemiyasini qo‘zg‘atadi.
2. Gripp virusining viruslar klassifikatsiyasidagi o‘rni 
V.M Jdanovning “Evolyusiya virusov” asarida viruslarni quyidagi 
“oddiydan – murakkabga” prinsipi asosida tuzilgan (qavs ichida tartib raqamlari 
keltirilgan) viruslarni evolyusion nuqtai nazarda joylashtirilgan holda berilgan 
klassifikatsiyasida gripp virusini Ortomiksoviridae oilasiga kiritgan U RNK 
tutuvchi viruslarning qobiqlilar guruhini, genomi fragmentlardan iborat negativ 
genomlilari qatoridan o‘rin olgan. Jdanov tomonidan tuzilgan viruslar 
klassifikatsiyasi jadvalda u 34 o‘rinni egallagan. 
 
3.Gripp virusining molekulyar tuzilishi va shtammlari 
Virusning tuzilishiga qaraydigan bo‘lsak, ularni o‘rganish elektron 
mikroskoplardagina amalga oshiriladi. 1939 yilda A.V.Arden va G. Ruskalar 
birinchi marta viruslarni elektron mikroskopda o‘rgandilar. SHu vaqtdan boshlab 
viruslarning morfologiyasi haqida aniq ma’lumotlar olina boshlandi. Jumladan, 
gripp virusini elektron mikroskopda o‘rganilib uni murakkab viruslar guruhiga 
kirishi aniqlandi. Ularning nozik strukturalarini o‘rganish S.Brenner va 
D.Xornning viruslarni negativ kontrastlab bo‘yash usulini qo‘llashdan boshlandi 
va viruslarning struktura elementlarini (subbirliklarini) o‘rganish imkoni tug‘ildi. 
Gripp virusining virioni spiral simmetriya asosida tuzilgan bo‘lib
, A
va 
S 
tiplarining o‘lchamlari 
80-120 nm
, V tipiniki esa 
90-110 nm
(
50-rasm, A
). 
Sxematik ko‘rinishi, uning molekulyar tuzilishi va boshqa rasmlar Filds va 
Naypning taxriri ostida chop etilgan “Virusologiya” kitobida hamda 
internet saytlarida batafsil yoritilgan (101, 102)
Virionning markazida oqsilga o‘ralgan bir zanjirli RNK (8 fragmentdan 
iborat) bor (50-rasm, 4). Bu virionning eng stabil qismi bo‘lib, u virus tipiga 
qarab doimo bir xildir. YUqorida aytilgandek, 3 ta tip gripp virusi mavjud – A, V 
va S. Bulardan pandemiyalarga sabab bo‘ladigani va eng xavflisi A tipidir. V tipi 
kam, S tipi esa undan ham kam uchraydi. Demak, asosiy kasallikda rol 
o‘ynaydigani A tipli gripp virusidir. Virusning markazidagi nukleotid qismi - 
o‘zagi o‘ta stabil bo‘lishiga qaramay, uning ikkita oqsil –