1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Aloqa o‘rnatishga tayyorgarlik. 
Savdo agenti yoki sotuvchilar haridorlar 
to‘g‘risida ularning ehtiyojlari, zarurati, harid motivi, shaxsiy fazilatlari to‘g‘risida
 
ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lishlari zarur. Shundagina u haridor bilan maqsadli, 
umummanfaatli aloqa o‘rnatishi mumkin bo‘ladi. Aloqa o‘rnatish sotuvchilardan 
psixologiya va kasbiy etiketning nozik jihatlaridan xabardor bo‘lishlikni talab etadi. 
Haridorlarni kutib olish, ular bilan salomlashish, tashqi qiyofa, tovar haqidagi 
fikrlarga izoh berish kelgusida o‘zaro munosabatlarning ijobiy yakunlanishi garovi 
hisoblanadi. Ijobiy aloqa o‘rnatilgach, sotuvchi zudlik bilan haridorlarning talabini 
aniqlashi va tovarlarni namoyish qilishga o‘tishi lozim. 
Tovarni namoyish qilish.
Bevosita aloqa jarayonida sotuvchilar tovar va 
xizmatlarning to‘liq “tarixi”ni bayon etib beradi va haridorlar uchun qanchalik naf 
keltirishini, qancha pul mablag‘larini tejashi mumkinligini namoyish qiladi. Bu 
bosqichda tovar va xizmatlar haqida ma’lumot beruvchi bukletlar, slaydlar, videofilm 
va namunalar bo‘lishligi haridorlarning tovarlarni yaxshi eslab qolishini ta’minlaydi.
1-bosqich
• Yangi haridorlarni izlab topish va baholash
2-bosqich
• Aloqa o‘rnatishga tayyorlarlik
3-bosqich
• Haridor bilan aloqa
4-bosqich
• Tovarni namoyish qilish
5-bosqich
• ziddiyat va e’tirozlarni bartaraf etish
6-bosqich
• Kelishuv
7-bosqich
• Sotuvni amalga oshirish

---

133 
Qarama-qarshilik va e’tirozlarni bartaraf etish. 
Tovar yoki xizmatlarni 
namoyish qilish
 
har doim haridorlarda ular haqida turli e’tiroz va qarama-
qarshiliklarni keltirib chiqaradi. Buning oldini olish uchun sotuvchilar haridorlarga 
imkon qadar ko‘proq ma’lumotlar berish va harid to‘g‘risidagi qarorining asosli 
ekanligiga qo‘shimcha sabablar ko‘rsatishga harakat qilishi lozim. 
Kelishuv
. Haridorlarning tovarlar yoki xizmatlar haqidagi turli e’tirozlari 
bartaraf etilgach, kelishuvga kirish zarur. Bunda zudlik bilan shartnomani 
rasmiylashtirish yoki tovarlarni sotishga tayyorlarlik ko‘rishi lozim.