1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Sotuvni amalga oshirish
. Tomonlarning kelishuvi asosida haridorlarga 
tanlangan tovar taqdim etiladi. Sotuvchi yoki savdo agenti kelgusida haridorlar bilan 
takroran aloqa o‘rnatishni ko‘zda tutgan holda tovarlarni qadoqlash, yetkazib berish, 
qo‘shimcha servis xizmati ko‘rsatish kabilar bilan bog‘liq vazifalarni nazorat qilib 
turishi kerak. Haridorlar uchun bu sotuvchilarning befarq emasligiga yanada ishonch 
hosil qilishini ta’minlaydi.
Sotish – bu potensial haridorlarni o‘z talab va ehtiyojlarini to‘loroq qondirish 
maqsadida tovar va xizmatlarni harid qilishidir. Shaxsiy sotish ham aynan 
ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan bo‘lib uning quyidagi turlarini ajratib 
ko‘rsatishimiz mumkin: 
1.
Bo‘lib-bo‘lib to‘lash sharti bilan sotish 
– bu sotilgan tovarni muayyan vaqt 
mobaynida to‘lovlarini kechiktirish yoki qisman joriy etish orqali sotish bo‘lib bir 
necha yillarga ham cho‘zilishi mumkin. Bu usul mijozlar bilan uzoq muddatli 
hamkorlikka asoslangan bo‘lib, haridorlarni kreditlash shakllaridan biridir. 
2.
Zarariga sotish
– tovar va xizmatlarni tannarxidan past sotish demakdir. 
Odatda haridorlarni jalb etish maqsadida qo‘llanilib, talab hajmi ortishi bilan tovar va 
xizmatlarning narxi zararni qoplash maqsadida oshiriladi.
3.
Nusxalar bo‘yicha sotish – 
marketing usuli hisoblanib, dastlab tovarlarning 
bir nusxasi taqdim etiladi. Keyinchalik esa haridorlarga ma’qul kelgan taqdirda ularni 
sotish mumkin bo‘ladi.
4.
Telefon orqali sotish
– vaqtdan unumli foydalanish maqsadida sotish usuli 
bo‘lib, ko‘pincha o‘zaro shartnoma tuzilgan yoki ishonchli haridorlarga ushbu usulni 
qo‘llash samarali hisoblanadi. 
5.
Mukofotlar bilan sotish
– odatda tovarlarga arzon, qimmat turmaydigan 
qo‘shimcha tovarlarni bepul qo‘shib berishdir. Bunda sovg‘aning asosan sotilgan 
tovarga bog‘liq bo‘lishi, shaxsiy buyum yoki kolleksiya sifatida foydalanishga 
mo‘ljallanganligi juda muhimdir.