1 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

15 - rasm. Tamaki poyasi egri-bugri 
po„stining chuqurchalarida 
Anabaena 
variabilis 
hujayralari zanjirining 
joylashishining ko„rinishi. 
(R.G.Butenko va boshqalar ma‘lumoti 
bo‗yicha, 1987 yil). 
Fotogalvanik tebranishlar hosil qili-
shda mikroorganizmlar membralaridan 
foydalanish 
Sianobakteriyalar bilan o‗simlik – 
regenerantlarning birlashuvini ta‘min-
lash orqali o‗simlikda bog‗langan azot 
miqdorini oshirish orqali hujayralarning 
azotga bo‗lgan talabini to‗la qondirish 
masalasini yechish mumkin. 

---

82 
Amerikalik olim M.Kalvin 1972 yilda fotosintez jarayoni mexanizmini 
o‗rganganligi uchun Nobel mukofotiga sazovor bo‗ldi. U xloroplast mem-
branasida yuzaga keluvchi elektr tokiga asoslangan holda fotoelement yaratish 
g‗oyasini ilgari surdi. Xlorofill membranalarining asosiy xususiyati yorug‗lik 
nuri ta‘sirida elektronlarni berish yoki qabul qilishdan iborat. Buni quyidagi 
tajriba misolida ko‗rish mumkin. Masalan, xlorofill donachasiga tegib turuvchi 
o‗tkazgich sifatida Kalvin rux (sink) oksididan foydalaniladi. Tarkibida 
xlorofill mavjud bo‗lgan membranalardan ETS katalizatori sifatida ta‘sirga ega 
ferment eritmasiga solinadi. Yorug‗lik nuri tushirilganda suv molekulasida 
fotoliz jarayoni quyidagicha amalga oshadi: