1 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Erkin yashovchi azotofiksatorlar bilan birlashtirish. 
Azotobacter, 
Azospirillum
turlari o‗simlik ildizi rizosfera sohasida erkin yashaydi va ba‘zi 
hollardagina o‗simlik hujayralari bilan birlashma hosil qiladi. Bu turga kiruvchi 

---

79 
bakteriyalarni muhitda o‗stirilayotgan o‗simlik hujayralari bilan birlashma 
hosil qilishini ta‘minlash ustida izlanishlar olib borilgan. Chunki jarayon natija-
sida bog‗lanmagan azotni o‗zlashtirish xususiyatiga ega regenerant – o‗simlik 
navlarini yaratish imkoni tug‗iladi.
Bu kabi tajribalarda tur xususiyatlariga bog‗liq holat kuzatiladi. Tamaki 
kallus to‗qimasi o‗stirilgan muhitda 
Azospirillum
hujayralari tez o‗sa bosh-
laydi, ammo 4 haftadan so‗ngra nobud bo‗ladi. Shakarqamish o‗simligining 
o‗stirilgan hujayralari suspenziyasida shunga o‗xshash tajriba o‗tkazilganda, 
hujayralarning hayotchanlik xususiyati 18 hafta davomida saqlandi. Bunda 
bakteriyalar nitrogenaza faolligini namoyon qiladi. Muhitda bog‗lanmagan azot 
miqdori kam yoki umuman mavjud bo‗lmagan sharoitda birikish hosil bo‗lishi 
darajasi ortishi kuzatiladi. Birlashish hosil bo‗lishida 
Azotobacter
ва 
Azospiril-
lum
bakteriyalari o‗simlik hujayralarining ustki qismida va hujayralar oraliq-
larida to‗planadi. Ammo bakteriya hujayralarining o‗simlik hujayralarni ichki 
qismiga kirish hollari kuzatilmagan. Bu yo‗nalishdagi izlanishlar davom ettiril-
moqda, shuni ham aytib o‗tish kerakki, hozirgacha muvaffaqiyatli tarzda bu 
usul asosida regenerant – o‗simlik yaratilgan emas.