1. O‘quv materiallar

8. Qiyin eriydigan qotishmalar. Likvidus harorati xromning erish haroratidan (1875°C) yuqori bo‘lgan metall hamda kotishmalari deb ataladi. Ular sirasiga Cr, V, Mo, Ta, Nb, Re, W (T_erish ning o‘sib borish tartibida) kiradi.
Vol'fram va molibdenlarning qiyin eriydigan kimyoviy aktiv qotishmalarini payvandlash qiyinligiga ularning issiqlik o‘tkazuvchanligi hamda elektr utkazuvchanligi, shuningdek erish harorati yuqorligi (volframniki 3400°C, molibdenniki 2620°C) sabab bo‘ladi. Bunday xossalarning birlishishi elektrod-detal tegish joyida juda yuqori haroratlar paydo bo‘lishiga, elektrodlarning ish yuzasi tez pachoqlanishi va tagidan erishiga olib keladi. Payvandlash joyida mo‘rt fazalarning noqulay qayta taqsimlanishi tufayli payvand birikmalarning plastikligi past bo‘ladi. Shunday qilib, ikki asosiy muammoni hal qilish: elektrod tagidagi tegish joyidagi haroratni pasaytirish va birikmalarning plastikligini oshirish zarur bo‘ladi.
Ushbu haroratni pasaytirishning ayrm usullari mavjud: elektrod bilan detal orasiga titan, niobiydan qilingan himoya ekranlari joylashtirish; elektrod oldidagi haroratni pasaytirgan holda detallarning bir-biriga tegish joyida issiqlikni to‘plash (to‘xtamlar vaqtida F_pay ni keskin kamaytirish bilan ko‘p impulsi qizdirishdan foydalanish); payvandlash kontaktiga nisbatan osonroq eriydigan metallarni (nikel qotishmalari, niobiy, tantal va boshqalardan qilingan tasmalarni) yoki qoplama qatlamlarni kiritish; relyeflardan foydalanish.


Tekshirish uchun savollar
1. Payvandlanadigan metallarning issiqlik-fizik, fizik-kimyoviy va mexanik xossalari payvandlash rejimiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
2. Metallarning texnologik payvandlanuvchanligi deb nimani aytiladi?
3. Kam uglerodli po‘latlarni payvandlashning o‘ziga xos xususiyatlari qanday?
4. Ko‘p legirlangan po‘latlarni payvandlashning o‘ziga xos xususiyatlarini aytib bering.
5. Titan qotishmalarini payvandlash qanday o‘ziga xos xususidtlarga ega?
6. Aluminiy qotishmalarini payvandlashning o‘ziga xos xususiyatlari?
7. Misni va uning qotishmalarini payvandlashning o‘ziga xos xususiyatlarini yeytib bering?