1. Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan,

34. 

NaCl

 ning nanokristallarini olish. 

NaCl ning toza kristallarini olish uchun ko‘plab usullar ishlab chiqilgan va bu borada 

1783-yilda dastlabki urinishlar amalga oshirilgan. Eng sodda usul, NaClning 

kristallanishi uchun suvli NaCl eritmasining asta-sekinlik bilan bug‘latishga asoslangan 

usul hisoblanadi. Olingan NaCl kristallarining morfologiyasini boshqarish uchun turli xil 

qo‘shimchalar, jumladan glitsin, formamid, sistein, kreatinin va kadmiy xlorid qo‘shilishi 

mumkin.  NaCl ning kub, oktaedr va dodekaedr kabi shaklli kristallarini olishga 

erishilgan, ammo bu usul yordamida olingan kristallar odatda katta zarracha o‘lchamiga 

ega. Zarrachalarning o‘lchamini nanokristalgacha kamaytirish uchun o‘zgarishlarga olib 

keluvchi usullar bilan quritish, bug‘ oqimini sovutish va aerozollardan suvning tez 

bug‘lanishi kabi usullardan foydalanilgan. Biroq, mahsulotlar odatda kattaligi bo‘yicha 

keng dispersligi bilan tavsiflanadi. NaCl/glitserin eritmasini (140°C da ushlab turilgan) 

tomchilatib muz-suvli hammomga botirib qo‘yilgan spirt monogidratiga qo‘shib, NaCl 

ning kub shaklidagi nanokristallari olingan. Ammo bu kabi usullarda nano o‘lchamli 

NaCl kristallarini olish imkoniyati mavjud bo‘lishiga qaramay, o‘lchov taqsimoti keng  

oraliq qiymatlarni tashkil qilishi kabi kamchiliklarga duch kelish mumkin.NaCl 

nanokristallarini uzluksiz va keng miqyosli ishlab chiqarishning yangi samarali usuli 

ya’ni suyuqlik sistemasida erituvchiga qarshi cho‘ktirishga asoslangan oddiy usul ishlab 

chiqilgan. Usulda mos ravishda birga yo‘naltirilgan fazalarni o‘zaro bir sistemda 

aralashitish amalga oshiriladi. Fazalar sifatida NaCl ning suvli eritmasi va etanol 

ishlatiadi. Ikki faza koaksiyal usulda kiritiladi, markaziy NaCl ning suvli eritmasi oqimi 

tashqi etanol oqimi bilan qoplanadi va bir tomonga gidrodinamik yo‘naltiriladi. Suyuq 

kanaldagi oqim nisbatan yuqori oqim tezligida laminar oqim kuzatadi. NaCl ning suvli 

eritmasi va etanol bilan aralashtirishda molekulyar diffuziya jarayoni jadallik bilan 

boradi. Ikki faza o‘zaro ta’sirlashganda, NaCl nanokristallari sistemada cho‘kadi va oqim 

yo‘nalishi bo‘yicha suv sathida NaCl ning konsentratsiya gradiyenti hosil bo‘ladi. 

 

 

 

 

---