1. Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan,

17. Nano o‘lchovli materiallarni olishning biologik usullari 

 

 

 

---

18. G.Frens tomonidan taklif qilingan sitratli usulini ahamiyatli tomonlarini 

ko’rsating.b

u metodni 1951-yilda Turkevich ishlab chiqqan. Turkevich bu metod 

asosida daslab oltin nanozarrachalarni sintezlagan. Buning uchun eritma muhitida AuCl3 

ni sitrat natriy bilan qaytarib oltin nanozarralarini olingan. Shu tajribaga o‘xshash tarizda 

AgClO4 eritmasida natriy sitrat bilan kumush nanozarrachalari sintezlangan.  Oltin 

nanozarrachalarini hosil bo‘lish jarayonidagi kimyoviy reaksiyaning umumiy ko‘rinishi 

quyidagicha ko‘rinishda bo‘ladi. 2АuСl3+ 3Na3C6H5O7= 2Au + 3Na2C5H4O5+3CO2+ 

3NaCl + 3HCl. G.Frens tomonidan taklif qilingan sitratli usuli ham juda ahamiyatli 

sanaladi. Chunki bu usulda hosil qilinadigan oltin nanozarrachasini o‘lchamini nazorat 

qilish mumkin. Usulga ko‘ra, qaynab turgan 0,01% li HAuCl4 ning suvli eritmasiga 

natriy sitratning 1% li eritmasi qo‘shiladi. Shunga ko‘ra qo‘shiladigan natriy sitratning 

eritmasining miqdori kerakli oltin nanozarrachasi o‘lchamiga qarab oldindan tanlab 

olinadi. 50 ml Au nanozarrachalarining eritmasini tayyorlash uchun HAuCl4 ning 

eritmasini o‘zgarmas hajmiga Frens har xil 1,0, 0,75, 0,5, 0,3, 0,21 ml 1% li natriy 

sitratning eritmalarini qo‘shdi. Eritmalardagi reaktivlarning mol nisbatlari 2,7 dan 0,4 

gacha bo‘ladi.  Sintez qilingan Au nanozarrachalarining o‘lchamlari 16, 24,5, 41, 71,5, 

97,5  va 147 nm ni tashkil qilgan. 0,01% li HAuCl4 ning eritmasida kerakli Au 

nanozarrachalarini sintez qilish uchun kalibrovkalangan egri chiziq tenglamasini hosil 

qilingan.d=38,2*V

-0,855 

. Bu yerda V-natriy sitratning 1% li eritmasining 100 ml zolga 

nisbatan hajmi, d-Au nanozarrachasining diametri.