1. Мукаддима маълумот дар бораи фан

137.Маълумот дар бораи хати хиндй.
Пайдоиши қадимтарин хати ҳинди: барахмани ва кхарошти ба асрҳои IV – III пеш аз милод тааллуқ дорад, вале олимон тахмин мекунанд, ки ҳануз дар асрҳои VIII-VII пеш аз милод дар Ҳиндустон хат вуҷуд дошт. Хати браҳманй аз хати финикй ё ороми ба вуҷуд омадааст. Хати кхароштй дар асоси хати ҳамсадоии форси ороми шакл гирифтааст (асри V пеш аз милод). Ин вакт буд, ки шимолу шарқи Ҳиндустон чузъи қаламрави хахоманишиён ба шумор мерафт. Хати ҳиндй чанд навъ дошт, ки муҳимтарини он девонагарй аст.
Дар асри VII баъд аз милод хати нагари (маънияш - шаҳри) шакл мегирад ва аз он дар асри XIII девонагарй ба вуҷуд меояд (аз деваилохи занагари-шахри, шахри илохи) ва хати девонагарй имрўз ҳам хати расмии давлатии Ҷумҳурияти Ҳиндустон мебошад. Пайдоиши хати ҳарфй-овозй (фонограмма) ба нимаи ҳазорсолаи II п.а.м. тааллуқ дорад. Ин яке аз бузургтарин ихтирооти башарй мебошад, ки дар ҳаёти мадании аксари халкҳои Дунё роли муҳим бозидааст. Хати харфй-овозй ба ду гурўҳ ҷудо мешавад:


138.Забони авастой ва хусусиятхои он.
Забони авестой ба забон.ҳои суғдй, яғнобй ва помирй наздикй дорад. Хати авестой «дин дабира» ном дошт. Вай асосан, аз хати оромй сар задааст ва аз рост ба чап навишта мешавад. Шакли навишти ҳарфҳои авастой чун ҳарфҳои паҳлавист. Дар замони хилофати арабҳо «Авесто» бори дуюм зарар дид. Пайравони дини зардуштй онҳое, ки исломро пазируфтанд, аксаран ба Ҳинд ҳичрат карданд. Ҳоло дар замони мо ин гурўҳи мардум, ки худро порс меноманд, 115 ҳазор аҳолиро ташкил медиҳанд. Дар тоату ибодат, ҳуччатҳои динии порсиён аз забон ва хати авестой истифода мебаранд. Дар корҳои идора, ҳуччатҳои давлатй забони гучаратй истифода мешавад. Аз байни порсиён олимони бузурги авестошинос, мутарчимони бомаҳорати «Авесто» ба забони англисй, гучаратй, форсй баромадаанд. Дар Эрон 10 ҳазор пайравони дини зардуштй мавҷуданд, ки «Авесто»-ро дар намозу ибодат ба кор мебаранд, вале хати онро истифода намекунанд.