1. Мукаддима маълумот дар бораи фан

133.Дар бораи хати калимавй(логограмма) маълумот дихед.
Хати калимавӣ (логограмма) дар асоси хати ҷумлавӣ, махсусан навъи асосии он - хати аксй, ба вуҷуд омадааст. Хати аксӣ, бо вуҷуди он ки ба ҳама аъзои ҷамъият фаҳмо буд ва таълими махсусро талаб намекард, бисёр душвориҳо дошт: Хати калимавӣ ё ки логограмма (логос - калима) - хате, ки ҳар аломати он як калимаро нишон медод.
1. Онро бо тарзи гуногун фаҳмидан ва тарҷеҳ кардан мумкин буд;
2. Ба воситаи он мафҳуми абстрактро баён намудан бениҳоят мушкил буд. Аз ин ҷиҳат ба тартиб овардан хатнависӣ зарур шуда монд, яъне пешравии инсоният, тафаккур ва забон дар пеши ҷамъият вазифа гузошт, ки барои рафъи эҳтиёҷ хати мукаммалтаре ихтироъ карда шавад. Бо мурури замон тасвирҳои аксӣ ба аломатҳои тасвирӣ табдил ёфта, шакли муайян мегирифтанд ва ҳеҷ котиб ҳақ надошт, ки шакли он аломатҳоро тағйир диҳад. Ҷобаҷогузории аломатҳо ба тартиби калимаҳои ин ё он забон мувофиқ меомад. Хати аксӣ ба калимаҳо ҷудо намешуд, балки як мазмуни пурра ва томро ифода мекард. Ба воситаи хати калимавӣ ҷумла ба калимаҳо ҷудо мегардид ва ҷои калимаҳо низ муайян буд. Ба ҳар ҳол хати калимавӣ назар ба хати ҷумлавӣ забонро хубтару аниқтар инъикос мекард: вай на фақат мазмуни нутқ, балки ба калимаҳо тақсимшавии он ва тартиби калимаҳоро нишон медод. Пайдоиши хати калимавӣ бо пайдоиши ҷамъияти ғуломдорӣ ва давлат алоқаманд аст, зеро давлат дар кори ҳукмронӣ ба навиштани фармонҳо, ҳисобу китоби хоҷагӣ ва хазина муҳтоҷ буд ва устувории худро талаб мекард. Қадимтарин хатҳои калимавӣ, монанди хати калимавии мисрӣ, шумерӣ баробари пайдоиши давлатҳои ғуломдорӣ ба вуҷуд омадаанд. Хатҳои калимавии мисрӣ барои ифодаи калимаҳои - дорои маънои конкретӣ истифода мешуданд. Омили муҳимми дигари пайдоиши хати калимавӣ хусусиятҳои хоси забони халқҳоест, ки дар байни онҳо ин навъи хат тараққӣ ёфтааст. В.А.Истрин ду хусусияти зеринро асоситарин ҳисобидааст:
1.ба осони ҷудо шудани калимаҳо дар нутқ;
2.аз ҷиҳати грамматикӣ тағйир ёфтани калимаҳо.
Ҳамаи хатҳои калимавӣ оҳиста-оҳиста хусусияти тасвирии худро гум карда, содда мешуданд ва ба аломатҳои шартӣ табдил меёфтанд. Ин тағйирот натиҷаи он буд, ки маводи хатнависи дигар мешуд. Дар ин вақт ба ҷои маводи сахт: санг, устухон, чўб, оҳан ва амсоли инҳо маводи мулоимтар: