1 modul. GİMnastikanin’ rawajlaniw tariyxi joba Gimnastikanın’ payda bolıwı h’a’m rawajlanıwı Milliy gimnastika sistemaları

2.4.  Fizikalıq ju’klemelerdi retlestiriw a’melleri 

Sabaqtın’ tiykarg’ı bo’liminde oqıwshılarg’a beriletug’ın ju’klemeler h’a’m 

olardın’ jumıs islew uqıblıg’ı shınıg’ıwdı orınlaw waqtında jumıs islew h’a’m 

dem  alıwdı  durıs  almastırılıp  barılıwına  g’arezli  boladı.  Belgili  bir 

shug’ıllanıwshılar  kategoriyası  ushın  aldıng’ı  shınıg’ıwdı  orınlap  bolg’annan 

keyin,  qayta  tikleniw  da’rejesi  qanday  bolıwı  h’a’m  qansha  dawam  etiwi 

kerekligin anıq biliw ayrıqsha a’h’miyettke iye. Shınıg’ıwlar arasında dem alıw 

waqtının’  optimal  da’rejesinen  ko’betiriliwi  yamasa  azaytırılıwı  u’yrenilip 

atırg’an  shınıg’ıwdı orınlaw texnikasının’ buzılıwına alıp keledi.  

Sabaqta  ju’klemelerdi  durıs  retlestiriw  ushın  mug’allim  o’z  waqtında 

oqıwshılardın’  sharshawı  xaqqında  mag’lıwmatlar  alıp  turıwı  kerek.  Bul  qan 

tamırının’  sog’ıw  jiyligi  (qsj)  arqalı  a’melge  asırıladı.  A’dette  qan  tamırının’ 

sog’ıwı  minutına  120-160  retke  joqarılatılg’an  ju’kleme  durıs  berilgen  dep 

esaplanadı.  Bunday  tekseriwdi  oqıwshılardın’  o’zlerinin’  ko’megi  menen 

a’melge asırıwg’a boladı.  

Oqıwshılardın’  sharshag’anın  olardın’  sırtqı  ko’rnisinen  (h’a’reket 

koordinatsiyasının’ 

buzılıwınan, 

qa’ddi-qa’wmetten, 

betinin’ 

tu’ri 

o’zgergenneni,  dem  alıwınan,  ter  shıg’arıwınan  h’.t.b.)  anıqlawg’a  boladı. 

Fizikalıq  ju’klemeden  keyin  oqıwshının’  o’zin  seziwi  u’lken  a’h’miyetke  iye 

ko’rsetkish esaplanadı.  

Shug’ıllanıwshılardın’  organizmine  ko’birek  ju’kleme  beriliwinin’  h’a’m 

ko’birek sharshawının’ aldın alıw maqsetinde  h’a’r ta’repleme ta’sir etetug’ın 

h’a’r qıylı shınıg’ıwlardı qollanıw maqsetke muwapıq boladı. 

Sabaqta  ju’klemelerdi  retlestiriw  ushın    qaytalawlar  sanın  h’a’m 

shınıg’ıwdın’ dawam etiw waqtın, h’a’reket tempin h’a’m amplitudasın  sonday-

aq,  h’a’reketke  qatnasatug’ın  bulshıq  etlerdin’  qozıw  da’rejesinin’  o’zgertiw, 

---

h’a’r  qıylı    sıpatqa  iye  shınıg’ıwlardı  almastırıp  orınlaw,  organizmnin’  qayta 

tikleniw  protsesin  tezletetug’ın  h’a’r  qıylı  qurallardı  o’z  waqtında  qollanıw 

(bosastırıw shınıg’ıwları, dem alıw shınıg’ıwları, o’zi- o’zine massaj islew) kerek 

boladı.  Sonıda  yadta  tutıw  kerek  sabaq  waqtında  tek  fizikalıq  ju’klemelerdi 

retlestirip qoymastan, jigerlilik ku’sheniw menen baylanıslı nerv ju’klemelerin 

de retlestiriw kerek boladı. Bunday retlestiriwden maqset, h’a’dden tıs nervlik 

ku’shleniw balalar h’a’m o’spirimlerdin’ oranizminde belgili da’rejede ta’sirin 

qaldıradı.