1-modul: “Davlat tilida ish yuritish” faniga kirish. Hujjatchilik tarixi. Sharq hujjatchiligi

Tushunchalar va tayanch iboralar:
Adres, ariza, tarjimayi hol. Bildirishnoma, bildirgi. 

---

Ichki bildirishnoma, tashqi bildirishnoma. Buyruq, farmoyish, ko„rsatma. Guvohnoma, 
dalolatnoma, ishonchnoma. Mehnat daftarchasi, shaxsiy hujjatlar yig„ma jildi, 
Yo„riqnoma, nizom, ustav. Majlis bayoni, shartnoma, ma‟lumotnoma. Tavsifnoma, 
tavsiyanoma. Tilxat, tushuntirish xati, hisobot. Xizmat xatlari, telegramma, 
telefonogramma 
Asosiy savollar: 
1.
Mohiyatiga ko‟ra buyuqlarning turlarini tushuntiring. 
2.
Buyruqlar qaysi tartibda saqlanadi? 
3.
Buyruqning zaruriy qismi keltirilsin. 
4.
Buyruqning asosiy matni va farmoyish qismlari qanday tarkib topishi mumkin? 
5.
Farmoyishni yozilish tartibi qanday? 
6.
Bayonnoma qanday hujjat? 
7.
Bayonnomani tuzishdagi zaruriy qismlari. 
8.
Pochta jo‟natmalariga qanday ma‟lumotlar yozib qo‟yiladi? 
9.
Adres so‟zi nimalarni ifodalaydi? 
10.
Adreslarga ajratishdagi shartli raqamlar nimalarni ifodalaydi? 
11.
Pochta manzili qaysi tartibda ko‟rsatiladi? 
12.
SHaxsan murojat qilib xat yozish usuli nimalardan iborat? 
13.
Arizaning zaruriy qismlari sanab o‟tilsin? 
14.
Arizaning zaruriy qismlari qanday joylanishi maqsadga muvofiq? 
15.
Bildirishnomaning mohiyati va turlari haqida tushuncha berilsin. 
16.Bildirishnomaning zaruriy qismi nimalardan iborat? 
 
Asosiy o„quv materiali qisqacha bayoni: 
Ma‟lumot-axborot hujjatlari anchayin katta guruhni tashkil qiladi, ular ish yuritish 
jarayonida ayniqsa ko„p ishlatiladi. Bu guruh ariza, bayyonnoma, bildirishnoma, 
vasiyatnoma, dalolatnoma, ishonchnoma, ma‟lumotnoma, tavsifnoma, tavsiyanoma, 
taklifnoma, tarjimayi hol, tushuntirish xati, e‟lon, hisobot kabi hujjatlarni o„z ichiga 
oladi.
Ariza 
Ariza ijtimoiy hayotda eng ko‟p qo‟llanadigan va keng tarqalgan ish qog‟ozidir. 
Hajmi, uslubi va turidan qat‟iy nazar, ariza o‟zining umumiy zaruriy qismlariga ega va u 
ana shu qismlarning izchilligi asosida tuzilgan. 
Arizaning zaruriy qismlari: 
1.
Ariza yo‟llangan muassasaning yoki mansabdor shaxsning nomi. 
2.
Ariza yozuvchining turar joyi, vazifasi, ismi, ota ismi va familiyasi. 
3.
Hujjatning noma (Ariza). 
4.
Asosiy matn (taklif, iltimos, shikoyat). 
5.
Arizaga ilova kilinadigan hujjatlar ismi (agar zarur deb topilsa). 
6.
Ariza yozuvchining imzosi, ismi va ota ismining bosh harflari, familiyasi. 
7.
Ariza yozilgan vaqt (yil, kun va oy). 
Arizadan zaruriy qismlar barchasida birday takrorlanovermaydi. Masalan, xodim 
o‟zi ishlayotgan korxona yoki idora rahbariyatiga ariza yozganida uning yashash joyi 
haqida ma‟lumot zarur bo‟lmaydi. Bunday hollarda xodim o‟zi ishlaydigan bo‟lim va 
lavozimini ko‟rsatsa kifoya. SHuningdek, ko‟pchilik arizalar uchun ilovalarning ham 
hojati bo‟lmaydi. 

---

YUqorida sanab o‟tilgan zaruriy qismlarning odatdagi joylashuvi quyidagicha: