1-modul: “Davlat tilida ish yuritish” faniga kirish. Hujjatchilik tarixi. Sharq hujjatchiligi

T A R J I M A Y I H O L 

---

Ma‟lum bir shaxs tomonidan o„z shaxsiy hayoti va faoliyati haqida bayon qilingan 
yozuv 
tarjimayi hol
deyiladi. Tarjimayi hol bir xil andozaga ega emas, mufassar yoki 
muxtasar yozilishi mumkin. U muallif tomonidan mustaqil tuziladigan hujjatdir.
Tarjimayi holning asosiy zaruriy qismlari:
1. Hujjatning nomi (Tarjimayi hol) 
2. Matn:
a) muallif familiyasi, ismi va otasining ismi;
b) tug„ilgan yil, kun, oy va tug„ilgan joyi;
c) millati, ijtimoiy kelib chiqishi;
d) ota-onasi haqida qisqacha ma‟lumot (familiyasi, ismi va otasining ismi va ish joyi);
e) ma‟lumoti (qayerda, qanday o„quv yurtini tugatganligi va ma‟lumotiga ko„ra 
mutaxassisligi);
f) ish faoliyatining turlari; 
g) oxirgi ish joyi va lavozimi;
j) mukofot va rag„batlantirishlar;
z) jamoat ishlarida ishtiroki;
i) oilaviy ahvoli va oila a‟zolari;
k) pasport ma‟lumotlari;
l) turar joyi (uy adresi), telefoni.
3. Sana. 
4. Imzo.
Barcha ma‟lumotlar davriylik (xronologik) asosida, aniq sanala bilan (iloji boricha 
yili, oyi, kuni ko„rsatilgan holda) beriladi. Barcha raqamlar arab raqamlarida ifodalanadi. 
Tarjimayi hol shunday tuzilishi kerakki, u bilan tanishgan kishi muallifning hayot yo„li, 
faoliyati haqida muayyan tasavvurga ega bo„lsin.
 
M A‟ L U M O T N O M A 
Bo„lgan voqea yoki mavjud holatlarni bildirish-axborot berish mazmunida 
ifodalaydigan hujjat 
ma‟lumotnoma
deyiladi. Ma‟lumotnoma o„z xususiyati va 
mazmuniga ko„ra ikkiga: xizmat ma‟lumotnomasi va shaxsiy ma‟lumotnomaga bo„linadi.
X i z m a t m a „ l u m o t n o m a s i - muassasa faoliyatiga doir voqea-
hodisalarni rasmiy ravishda aks ettiradi va tasdiqlaydi, axborot xususiyatiga ega bo„lgan 
xilma-xil ma‟lumotlarni o„z ichiga oladi, zarur hollarda esa raqamli jadvallar ko„rinishida 
tayyorlanadi. Taqdim etilayotgan ma‟lumotlar ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyat, 
xodim (shtat)lar soni, topshiriqlarning bajarilishi, moddiy-tovar boyliklarining saqlanishi, 
mehnat intizomining ahvoli haqida va boshqa xilma-xil masalalar to„g„risida hozirlanadi. 
Bunday ma‟lumotlarga matn mazmunini ochuvchi sarlavha qo„yilishi lozim. 
Masalan: «Kontrakt to„lov asosida tahsil olayotgan talabalar soni haqida» kabi. 
Sarlavhadan so„ng (ba‟zan uning tarkibida) xabarga oid sana ko„rsatiladi. Masalan: 
«2009- yil 1-oktabrdagi holatga ko„ra» kabi. 
S h a x s i y m a „ l u m o t n o m a - muassasalar tomonidan fuqarolarning 
turmushi va ish faoliyatidagi aksar voqea-hodisalar va holatlarni tasdiqlab beradigan 
hamda talab qilingan joylarga ko„rsatiladigan rasmiy hujjatdir. Shaxsiy ma‟lumotnomalar 
quyidagilarga berilishi mumkin: 
- muassasa xodimga uning qayerda, kim bo„lib va qancha maosh olib ishlashi haqida;
- o„quvchi va talabaga esa qayerda o„qishi haqida;
- fuqarolik holatlari hujjatlarini qayd qilish (FHHQ - ZAGS); 
- notarial idoralari hamda fuqarolar yig„inlari raislari shaxsning tug„ilganligi yoki vafot 

---

etganligi to„g„risida nikoh bo„lganligi yoki ajralganligi haqida (hujjatlar yo„qolganda);
- tuman va shahar ijtimoiy ta‟minot bo„limi shaxsning nogironligi, nafaqasining miqdori, 
avtomobilga ega emasligi haqida; 
- shifoxonalar kishining sog„lig„i (kasal emasligi) haqida;
- mahalla qo„mita yig„inlari yoki uy-joy boshqarmalari shaxsning yashash joyi, egallab 
turgan uy-joyining maydoni yoki oila a‟zolarining soni haqida ma‟lumotnomalar beradi.
Shaxsiy ma‟lumotnomalar muassasa, idoralar tomonidan fuqarolarning oilaviy 
yoki 
ish 
faoliyatidagi 
holatlarni 
tasdiqlovchi 
hujjat 
sanaladi. 
Xizmat 
ma‟lumotnomalaridan farqli ravishda shaxsiy ma‟lumotnomalarda ular yo„llangan idora 
yoki shaxs nomi ko„rsatilmaydi. Buning o„rniga matn so„ngida ma‟lumotnomaning 
qayerga berilganligi yoziladi. Masalan: «Uy-joydan foydalanish boshqarmasiga taqdim 
etish uchun berildi» kabi. Asosiy matnda shaxs haqida barcha ma‟lumotlar aniq 
nisbatdagi hozirgi-kelasi zamon fe‟l shakli orqali ifodalanishi lozim (Ishlaydi, yashaydi, 
o„qiydi kabi).