1-modul: “Davlat tilida ish yuritish” faniga kirish. Hujjatchilik tarixi. Sharq hujjatchiligi

Asosiy savollar:
1.
Tashkiliy farmoyish hujjatlari 
2.
Bo‟yruq va uning zaruriy qismlari
3.
Farmoyish hujjatlarining boshqaruvdagi ahamiyati va strukturasi 
4.
Majlis bayoni va ma‟lumotnoma mazmuni 
 
Asosiy o„quv materiali qisqacha bayoni: 
Davlat boshqaruv organi rahbarlarining yakka hokimligiga asoslangan huquqiy 
hujjat, muayyan muassasa oldida turgan asosiy va kundalik vazifalarni hal qilish 
maqsadida qo‟llaniladi. 
Tashkiliy-farmoyish hujjatlari - 
bu bajarilishi mumkin bo‟lgan 
ishning aniq bir yo‟lini tanlab olishdir. Tashkiliy-farmoyish hujjatlari qabul qilish 
zaruriyati mavjud holatining, bo‟lishi lozim bo‟lgan holat bilan mos tushmasligi 
natijasida yuzaga keladi. Qabul qilingan tashkiliy-farmoyish hujjatlari reja, topshiriq, 
buyruq, farmon va farmoyishlar orqali yuridik kuchga kiritiladi va amalga oshiriladi. SHu 
nuqtai nazardan tashkiliy-farmoyish hujjatlari - bu butun boshqaruv binosining poydevori 
hisoblanadi. Tashkiliy-farmoyish hujjatlarini qabul qilish menejerning fikri-zikirini doim 
band qilib turadigan tashvishdir. Menejer juda xilma-xil masalalar yuzasidan ishlab 
chiqarish va kadrlarga oid, tashkiliy va xo‟jalik masalalari yuzasidan bir qator 
tashkiliyxfarmoyish hujjatlari lar qabul qiladi. Ba‟zi hollarda u bu ishni o‟zi yakka 
boshchilik bilan, boshqa hollarda o‟z yordamchilari bilan, yana uchinchi hollarda 
ekspertlar va jamoatchilikni jalb, qilib uddalaydi. Boshqaruvga oid har qanday tashkiliy-
farmoyish hujjatlari samarli bo‟lsagina, ana shu holdagina u maqsadga muvofiq deb 
hisoblanadi. Oqilona tashkiliy-farmoyish hujjatlarini qabul qilish bir necha omillarga 
bog‟liq. Ulardan asosiylari quyidagilardir: 
• 
Tashkiliy-farmoyish hujjatlarni qabul qilish jarayonida axbrotning to‟laligi va 
uning sifati; 
• 
Tashkiliy-farmoyish hujjatlarni qabul qiluvchi rahbarning shaxsiy sifati; 
• 
Tashkiliy-farmoyish hujjatlarni qabul qilish-da tashkiliy masalalarning oqilona 
echilishi darajasi (masalan, tashkiliy-farmoyish hujjat-larni qabul qilishda mutaxassilarni 
jalb etish, tashkiliy farmoyish hujjatlarni qabul qilish tizimining takomillik darajsi, ularni 
ijrochilarga etkazish, nazorat qilish va bajarilish darajasi va hokazo). 

---

Tashkiliy-farmoyish hujjatlarini to‟g‟ri tanlash uchun muayyan tamoyillarga 
tayanish va tashkiliy-farmoyish hujjat-lariga bo‟lgan talabalarni hisobga olish, aniq 
tashkiliy-farmoyish hujjatlarni qabul qilish maqsadini butun xalq xo‟jaligi maqsadiga 
muvofiqlashtirish mehnat jamoasi manfaatlarining jamiyat manfaatlari bilan mos 
kelishini oldindan belgilash, mehnat va moddiy resurslardan tejamli 
foydalanish, texnikaviy, iqtisodiy tendentsiyalarini hisobga olish zarur. 
Mohiyat-e‟tibori bilan buyruqlar ikkiga bo‟linadi: asosiy faoliyatga oid va 
kadrlarga oid. Ular ketma-ket tartibda alohida raqamlanadi va ayrim saqlanadi. 
Asosiy faoliyatga oid buyruqlar doimiy, kadrlarning shaxsiy tartibiga oid 
buyruqlar esa 40 yilgacha muddatda saqlanadi. 
Asosiy faoliyatga oid buyruqlar ishni tashkil qilish, muassasa yoki uning 
bo‟limlari faoliyatini tartibga solishda qo‟llaniladi. Ular odatda, yuqori tashkilotlardan 
kelgan ko‟rsatmaviy hujjatlar xodimlarga etkaziladi, bularning ijrochi yuzasidan tadbir-
choralar belgilanadi, mas‟ul shaxslar va bajarish muddati tayinlanadi. 
Ichki mehnat tartibi qoidalari mukofotlash nizomi va shu kabilarni tasdiqlash bilan 
bog‟liq normativ buyruqlar ham asosiy 
faoliyatga oid buyruqlarga kiradi. Bunday buyruqlar umumiy tarzda bo‟lib, muayyan bir 
shaxsga emas, balki butun jamoaga qaratiladi.