1. Milliy hisoblar tizimi haqida tushuncha: asosiy yo‘nalishlar va ta’riflar

13.1-jadval 
Yillar 
Jami aholi 
SHu jumladan asosiy yosh guruhlari bo‘yicha 
Bolalar 
(0-15 yosh) 
hissa-
si, 
% 
Mehnat 
yoshidagi 
aholi 
(16-55 yosh 
ayollar) 
(16-60 yosh 
erkaklar) 
hissa-
si, 
% 
Qariyalar 
(55+ yosh 
ayollar) 
(60+ yosh 
erkaklar) 
hissa-
si, 
% 
2000 
24487,7 
9944,1 
12740,1 
2001 
24813,1 
9864,5 
13142,9 
2002 
25115,8 
9734,5 
13563,8 
2003 
25427,9 
9603,9 
13991,3 
2004 
25707,4 
9445,0 
14433,6 
2005 
26021,4 
9328,1 
14859,3 
2006 
26312,7 
9217,1 
15241,4 
2007 
26663,8 
9110,4 
15664,0 
2008 
27072,2 
9025,4 
16101,9 
2009 
27533,4 
9141,1 
16409,9 
2010 
28001,4 
9268,5 
16716,8 
2011 
29123,4 
9668,97 
17357,6 

---

2012 
29555,4 
9841,95 
17555,9 
2013 
29993,5 
9957,8 
17846,1 
2014 
30800,6 
10195 
18357,2 
*Manba: www.stat.uz 
Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) 
O‘zbekiston Respublikasi aholisining asosiy yosh guruhlari tarkibining o‘zgarishlari. (ming kishi) 
Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, O‘zbekiston Respublikasi aholisi yildan-yilga 
ko‘payib bormoqda. CHunonchi,respublikada umumiy aholi soni 1998 yilda 23 mln. 807 ming kishini 
tashkil qilgan. Uning 9 mln. 59 ming nafari (37,9%i) shahar aholisi» 14 mln. 809 ming nafari qishloq 
aholisining (62,1%i) xissasiga to‘g‘ri kelmoqda. 
1.
 
Aholini tarkibini o‘rganish 
Aholidan murakkab majmuani alohida guruhlar va guruhchalarga bo‘lmasdan o‘rganib 
bo‘lmaydi. Bu amal avvalo aholi tarkibi xaqidagi turli xil ko‘rsatkichlar bo‘yicha muayyan tasavvur 
beradi. 
Aholi statistikasida aholini guruhlash quyidagilar bo‘yicha olib boriladi: jinsi, yoshi, oilaviy 
ahvoli, millati. 
1. Aholini jinsi bo‘yicha guruhlash va taqsimlash uning tarkibida erkaklar va ayollar sonini 
aniqlashga imkon yaratadi. Xududlar bo‘yicha olingan jinsiy tarkibi to‘grisidagi ma’lumotlar 
mamlakatning aholi regionlarida erkaklar bilan ayollar soning o‘zaro teng yoki teng emasligi xaqidagi 
tasavvurni beradi. O‘z navbatida bunday munosabat region iqtisodining ishlab chiqarish yo‘nalishiga ham 
bog‘liq bo‘ladi. Masalan, ko‘mir, neft, metallurgiya tarmoqlari bor joyda erkaklar, engil yoki 
tuqimachilik sanoati rivojlangan joylarda ayollar nisbatan ko‘p bo‘ladi. 
Jins bo‘yicha guruhlash boshqa guruhlash belgilari (yoshi, ijtimoiy kelib chiqishi, 
malumota va boshqalar) bilan birga amalga oshiriladi. 
2. Axolini yoshi bo‘yicha guruhlash ham aholi statistikasining asosiy va muhim vizifalaridan biri 
hisoblanadi. Ko‘plab amaliy masalalarni echishda turli xildagi yosh kontingentlarini aniqlash zarur: 
bog‘cha yoshdagi, maktab yoshidagi, mehnatga layoqatli yoshdagi aholi sonini, mehnatga layoqatli 
yoshdan kichik yoki kattalar soni va boshqalar. 
3. Har bir davlatda turli xil millatdagi shaxslar yashaydi. SHuning uchun ro‘yxatga olish 
xujjatlari shakllarini ishlab chiqishda millat bo‘yicha taqsimlanish haqidagi ko‘rsatkichlar 
ifodalanishini talab etuvchi savollar beriladi. 
Aholini millat tarkibini o‘rganishda alohida millatlar gaplashadigan til hisoblanadi. 
4. Aholi statistikasida aholini oilaviy ahvoli bo‘yicha guruhlarga taqsimlash muhim 
ahamiytga ega. Bu masala bo‘yicha ro‘yxatga olish xujjatlari har xil tarzda ishlab chiqilishi 
mumkin. CHunonchi ular bo‘yicha ba’zan nikoxdan o‘tgan va nikoxdan o‘tmagan shaxslar soni 
aniqlanadi. Oilaviy holat to‘g‘risida to‘liq va to‘g‘ri tasavvur beradigan guruhlash quyidagilarni o‘z 
ichiga oladi: hech qachon nikoxdan o‘tmaganlar, beva qolganlar, nikoxdan o‘tmaganlar, 
ajrashganlar va boshqalar. Bu tarzdagi guruhlash erkaklar va ayollar uchun alohida-alohida 
o‘tkaziladi. Bunda ular 16 yoshdan boshlab turli guruhlarga bo‘linadi.