1. Меҳнат унумдорлиги кўрсаткичларини таҳлил қилиш йўналишлари ва вазифалари

Iму _{4кв(режа)} = Iму _{йил (режа)} / Iму _1кв(ҳ) Iму _2кв(ҳ) Iму _3кв(ҳ) (3)
Бу ерда: Iму _{4кв(режа)} - 4 кварталда меҳнат унумдорлигини режа бўйича ўсиши;
Iму _{йил (режа)} - меҳнат унумдорлигини ўсиши бўйича йиллик режа топшириғи;
Iму _1кв(ҳ) Iму _2кв(ҳ) Iму _3кв(ҳ) – 1,2,3-кварталларда меҳнат унумдорлиги ўсишини ҳақиқатдаги индекслари.


Iму _{4кв(режа)} = 1,12 / 1,005 ·1,015 ·1,02 = 1,077

Меҳнат унумдорлигини 4 кварталда 7,7 % га (107,7-100) ошириш учун, режа бўйича 4 кварталда 4% бўлганида, корхона меҳнат унумдорлигини ошириш резервларини топиши керак.

3. Меҳнат унумдорлигини ўсиши бўйича режа бажарилишини таҳлили

Меҳнат унумдорлигини ўсиши режасининг бажарилиши ой, квартал, ярим йил ва йил бўйича баҳоланади. Ҳақиқатдаги меҳнат унумдорлиги (маҳсулот ишлаб чиқариш) режа ёки базис кўрсаткичлари билан таққосланади.

+ΔВ=Вҳ – Вр(б) ; (4)


+ΔМУ=Вҳ / Вр(б) ·100-100; (5)

Бу ерда: +ΔМУ – меҳнат унумдорлигининг ўзгариши, %;

Вҳ – СИПдаги битта ишловчи ёки ишчига нисбатан ҳисобга олинган ҳақиқатдаги ишлаб чиқарилган маҳсулот.
Вр – таҳлил қилинаётган даврдаги СИПдаги битта ишловчи ёки ишчига нисбатан режа бўйича маҳсулот ишлаб чиқариш.
Вб – базис даврда битта ишловчи ёки ишчининг ҳақиқатдаги ишлаб чиқарган маҳсулоти.
Таҳлил жараёнида режага нисбатан ишлаб чиқаришнинг даражаси ва динамикасидаги ўзгаришлар аниқланади, ортиқ бажарилиш ёки орқада қолиш сабаблари ўрганилади ва режа топшириқларининг асослилиги текширилади.
Меҳнат унумдорлигининг умумлаштирувчи кўрсаткичи бўлиб битта ишловчи ёки ишчининг ўртача йиллик маҳсулот ишлаб чиқариши ҳисобланади. Шунинг учун таҳлил жараёнида ушбу кўрсаткичлар бўйича маълумотлар зарур. Уларни тавсифлаш учун ишлаб чиқаришнинг даражаси ва уни фоизлардаги ўзгариши бўйича абсолют фарқлар белгиланади.
Мисол. 10.2-жадвал маълумотлари асосида битта ишловчи ва битта ишчининг меҳнат унумдорлиги ўзгаришини таҳлил қилиш керак. 10.2-жадвал маълумотлари меҳнат унумдорлиги бўйича режа бажарилиши ҳақида умумий хулоса қилиш имконини беради.
Режа бўйича битта ишловчига тўғри келадиган ўртача ишлаб чиқаришни 4129,6 дан 4301,9 сўмгача, яъни 4,17 % га ошириш кўзда тутилган, ҳақиқатда эса у 4369,4 сўмга ёки 5,81% га ошган. Шундай қилиб, йиллик меҳнат унумдорлиги режаси битта ишловчига нисбатан 1,6 % га ошиқча бажарилган.

жадвал