1. Меҳнат унумдорлиги кўрсаткичларини таҳлил қилиш йўналишлари ва вазифалари

2. Меҳнат унумдорлигининг ўсиш суръатларини аниқлаш

Меҳнат унумдорлигининг ҳисобот йилидаги ўсиш суръатларини аниқлаш учун уни ошириш бўйича режа бажарилишини ойлар, кварталлар ва йил бошидан ўсиб боришининг якуни бўйича баҳоланади. Корхонада бундай таҳлилни ўтқазиш меҳнат унумдорлиги кўрсаткичларини бажарилмаслиги мумкин бўлган сабабларни ўз вақтида аниқлаш ва ҳисобот йили охирига бу кўрсаткичларнинг бажарилишини таъминлаш учун ўз вақтида бошқарув қарорларини қабул қилиш заруратидан келиб чиқади. Таҳлилда ҳақиқатдаги меҳнат унумдорлиги ўсиш суръти режа ва базис кўрсаткичлари билан таққосланади. Меҳнат унумдорлигининг бир ойдан кўпроқ даврдаги ўсиш суръатлари қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:

I_{му; кв} = I_{му 1} · I_{му 2} · I_{му 3} (1)


I_{му; йил} = I_{му 1кв} · I_{му 2кв} · I_{му 3кв} · I_{му 4кв} (2)
Бу ерда:
I_{му; кв} – кварталда меҳнат унумдорлиги ўсиши индекси;
I_му1,2,3 – ҳар бир ой учун меҳнат унумдорлиги ўсиши индекси;
I_{му; йил} –бир йил учун меҳнат унумдорлиги ўсиши индекси;
I_{му 1кв-} ҳар бир квартал учун меҳнат унумдорлиги ўсиши индекси;

Корхонади меҳнат унумдорлигининг ўсиш суръатлари бўйича режа топшириғи бажарилишини назорат қилишдаги асосий йўналиш - йиллик режа бажарилишини ҳисобга олган холда келгуси даврда меҳнат унумдорлигини қанчага ошириш кераклигинианиқлашдир.

Мисол. Корхона фаолияти фақидаги маълумотлар асосида учта кварталда меҳнат унумдорлигининг ўсиш суръатлари бўйича режанинг бажарилиш даражасини аниқланг ва тўртинчи кварталда меҳнат унумдорлигининг йиллик режасини бажариш учун уни қанчага ошириш кераклигини ҳисобланг.
1-жадвал

Кўрсаткичлар	йил	Ш.ж. кварталлар бўйича
		I	II	III	IV
Меҳнат унумдорлигининг режадаги ўсиш суръатлари, %	112,0	102,0	102,5	103,0	104,0
Меҳнат унумдорлигининг ҳақиқатдаги ўсиш суръатлари, %		100,5	101,5	102,0

Меҳнат унумдорлигини режа бўйича ўсиш суръатлари учта квартал учун 1,08 га тенг бўлади (1,02 ·1,025 ·1,03).

Ҳақиқатдаги меҳнат унумдорлигини ўсиш суръатлари эса учта квартал учун 1,04 га тенг бўлади (1,005 ·1,015 ·1,02).
Меҳнат унумдорлиги ўсиш суръатлари бўйича топшириқнинг бажарилиши учта квартал учун 96,3% ни ташкил қилди (1,04/1,08·100). Бу даврда меҳнат унумдорлиги ўсиш суръатлари бўйича топшириқ 3,7% га бажарилмаган (96,3-100).
Тўртинчи кварталда меҳнат унумдорлигини қанчага ошириш кераклигини аниқлаш учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз: