1. Mehnat qilish qonunlari, xavfsizlik texnikasi, yong`inga qarshi chora-tadbirlar. O`zbekiston Respublikasi mehnat qilish qonunlari

Zararli moddalar ajralishi mumkin sexlarda ishlovchi ish kunlarida 0,5 litr miqdorda sut yoki shunga yarasha boshqa extiyot chora sifatida maxsulotlarni oladi. Sut olish zarur bo`lgan kasblarni FZKU bilan kelishilgan xolda korxonaning raxbar xodimlari belgilaydi. Bunga O`zbekiston sog`liqni saqlash vazirligi tomonidan ishlab chiqarilgan ilmiy xulosalar asos qilib olinishi kerak.

Tananing ba'zi bir qismlari yoki hammasi ifloslanishi mumkin bo`lgan ishlarda mehnat qiluvchi ishchilar bepul sovun bilan ta'minlanadilar.

Xavfsiz ishlash sharoitini yaratish borasida yo`l qo`yilgan xar qanday kamchilik yoki xavfsiz ishlash sharoitini tashkil qilmaslik natijasida ishchining baxtsiz xodisaga uchrashi sanoat korxonasining yoki raxbar xodimlarning aybi xisoblanadi. Moddiy yo`qotishni qoplash miqdori va tartibi maxsus qoidalar asosida olib boriladi.

Mehnatni muhofaza qilish qoida va normalarini buzganlik uchun javobgarlik.Ba'zi bir raxbar shaxslarning o`z ishiga sovuqqonlik va loqaydlik bilan qarashi natijasida mehnatni muhofaza qilish tartib qoidalari buzilib, baxtsiz xodisa yuz bersa, bu baxtsiz xodisaning og`ir-yengilligi va oqibatini xisobga olib, javobgarlik chora-tadbirlari belgilangan.

Intizomiy javobgarlik. Xozirgi zamon mashinasozlik va metallurgiya sanoati fan va texnika taraqqiyotining hamma yutuqlarini o`zida jamlagan murakkab dargox xisoblanadi. Unda oddiy tokarlik stanogidan tortib zamonaviy programmalashtirilgan agregat stanoklarigacha, oddiy yig`ish maydonidan boshlab, mukammallashtirilgan konveyer liniyalari ishlab turib, bir necha minggacha ishchilar ishlashi mumkin.

Bunday katta sanoat korxonasida mehnat intizomini saqlash, xavfsiz ish olib borishning asosi xisoblanadi. Chunki bu yerda mehnat qilayotgan ishchining vazifasi va bajaradigan ishi mutaxassisligi bo`yicha normalarini buzgan shaxslarga ma'muriy javobgarlik tartibida ogohlantirish, jamoat tartibidagi choralar va jarima to`lash belgilanadi.

Jinoiy javobgarlik.Mehnatni muhofaza qilish qoidalarining qo`pol buzilishi natijasida og`ir jaroxatlanish yoki bir necha kishi og`ir jaroxatlansa yoki baxtsiz xodisa o`lim bilan to`gasa, bu qoidani buzishda ayblangan raxbar xodim jinoiy javobgarlikka tortiladi. Jinoiy javobgarlik raxbar xodimni vazifasidan chetlatish va ma'lum muddatga ozodlikdan maxrum qilish bilan belgilanadi.