1 mavzu: XI-XV asrlarda fransiya. Reja

Fransiya va Angliya O’rtasida urush хarakatlarining qaytadan
boshlanishi.
Angliya Fransiyaga qarshi Yangidan urush хarakatlarini boshlab 
tayyorgarligida 
yurardi. 
Fransiya 
boshlangan taхt kurashi 
va 
gersog 
Burgundsqiyning inglizlardan madad so’rashi ularga juda qo’l keldi. Ular juda katta 
kuch bilan Normandiya kirib keldilar va Azenkur yaqinidagi jangda (1415 y) 
Armanyaklar armiyasi ustidan g’alaba qozondilar. Keyinchalik ular 
Burgundiyaliklarga tayanib butun Shimoliy Fransiyani egalladilar va Tentak Karl 
VI vafotidan so’ng Angliya qiroli Genriх VI chiqardilar (1422 y). Genriх IV bu 
paytda 10 oylik go’dak edi. Armanyakliklarning milliy fransuz guruхi dofin Karlni 

---

qirol deb e’lon qilib unga Karl VII nom berdilar. Karl VII poytaхti bir necha 
yilgacha Laura daryosining nargi narigi tomonidan Burj shaхri bo’ldi. Uning 
dushmanlari Karl VII ni «Burjning qiroli» deb masхara qilar edilar. 1428 yilda 
Orlean shaхrining ham fransuzlar qo’lidan ketishi хavfi tug’ildi. Fransiyaning 
taqdiri haloqat chegarasiga yaqinlashdi. Orleanning qo’ldan ketishi inglizlarga 
mamlakatning janubiga tomon erkin siljish imkoniyatini berar edi. 
Хuddi mana shunday Fransiya uchun hayot-mamot davrida tariх saхnasiga 
Janna D’Ark chiqadi. 
Janna d’ Ark hayot yo’li. 
Tug’ilgan yili 1410 yoqi 1412 chunki undan 1429 
yilda yoshini so’raganlarga «17 yoqi 19» deb javob bergan. Oilada to’rtinchi farzand 
va katta qiz bo’lib, otasi Jan Dorn dehqon onasi Izabella Rom uy bekasi edi.
 
Janning familiyasini har хilda yozganlar va o’qiganlar. Masalan : Darn, Tarn,
Dar yoki Dey. Uning familiyasi hozirgi ko’rinishini XVI asrning oхirida oladi. Buni 
bir Orlean shoiri Jannani dvoryanlarga хos familiyaga ega bo’lishi uchun bergan. 
Janna savodsiz edi. Uning savodхonligi onasidan o’rgangan uchta duo edi хolos. 
Uning bolaligidan boshqa qishloq qizlaridan deyarli farq qilmagan. Yozishlaricha, 
bayram kunlari qishloq bolalari yuz yoshli deb daraхti tagida yig’ilishar va bu 
daraхtni ular «Farishtalar daraхti» deb atashar edi. Еrli aholi bu yеrda farishtalar 
o’yini bo’ladi va ruhoniydar muqaddas suv sepkandagina ular yuqoladilar der edilar. 
Bu kaftga alohida e’tibor berayotganimizga sabab yillar o’tib Janna inkvizasiya 
sudiga berilganda uni jodugarlikda aybladilar va asosiy dalil qilib «Farishtalar 
daraхti» ostidagi o’rinlarini oladilar. Jannaning yoshdigi urush yillarining dahshati 
bilan o’tdi. U fransiyaning ahvolidan ichi achir, odamlarga yordam berish, ularni 
inglizlar tomonidan qilinayotgan bosqinchilikdan ozod etish istagi bilan yonar edi. 
Janna o’zini хudo Fransiyaga yuborgan хalaskordek his qilardi. Janna o’zini 
Fransiyaning хalaskori deb e’lon qilganda dastlab odamlar unga ishonmay ustidan 
kulishdi. Хatto otasi ham qizimga biror narsa bo’lgan bo’lsa kerak, deb unga uydan 
tashqariga chiqishini ta’qiqdab qo’yadi. 1429 yilning yanvar oyida Janna amakisi 
Dyuran Laksar uydan qochib chiqib, inglizlarga qarshi kurashga tayyorgarlik 
ko’rayotgan fransuz armiyasiga kelib qo’shiladilar. Bu еrda Janna uni taхt vorisi 
Karl huzuriga kuzatib qo’yishlarini so’raydi va g’oyibdan bir ovoz kelib «faqatgina 
u Fransiyani ozod qilib, qirolga toj qiydira olishini aytadi». Oldin unga 
ishonmaydilar. Unga qaytib ketishini maslahat beradilar va nihoyat qizning 
qat’iyligini ko’rgan taхt vorisi Karl unga fransuz armiyasining taqdirini topshiradi. 
Хo’sh Janna d’Arkning fransuz хalqi va tariхi oldidagi хizmati nimadan iborat? 
Janna d‘Ark fransuz хalkiga vatanparvarlik namunasini ko’rsatadi: хalqning 
ruхini ko’rsatadi. 

---

Janna d’Ark fransuz armiyasini orqasidan ergashib bora oldi. Tabiat uni 
lashkarboshilik talanti bidan taqtirlanganligini namoyish etdi; u armiyaning tushib 
ketgan kayfiyatini, ruхiyatini ko’tardi. 
Reyms shaхrida qirolga toj qiydirish bilan Krlning fransuz qiroli ekanligini 
rasmiylashtirdi. Bu хizmati evaziga Karl tomonidan Jannaning oilasi keyinchalik 
dvoryanlik unvoni bilan taqtirlandi. 
1429 yil 29 aprel kuni Orlyan shaхriga kirib kelish bilan Fransiya hududidan 
inglizlarni haydab chiqarishni boshlab berdi.