1-мавзу ҳУҚУҚшунос мутахассис шаклланишида замонавий иш кўникмалари ва компетенцияларнинг роли

Оддий санаш орқали (оммабоп) индукцияда бир туркум предметларнинг бир қанчасида бирор хусусият такрорланишини ўрганиш орқали қолганлари ҳақида хулоса чиқарилади. Бу ерда хулоса чин бўлиши учун хусусият кўпроқ предметларга хос бўлиши, хусусият предметлар учун муҳим бўлиши, умумий ҳолатга зид келадиган ҳоллар бўлмаслиги керак. Оддий санаш орқали индукция хулосалари илмий характерга эга бўлмаса ҳам, такрорланиб турадиган ҳолатлардан хулоса чиқариш учун аҳамиятлидир. Мисол учун, “Ҳамма металлар қиздирилганда кенгаяди”.
Илмий индукцияда хулоса чиқариш учун ҳодисалар ўртасидаги сабабий боғланиш асос қилиб олинади. Илмий индукцияда хулоса ҳодисаларнинг муҳим хусусиятларининг такрорланишини ўрганиш натижасида ҳосил бўлади. Сабабий боғланиш ҳодисалар ўртасидаги боғланишларнинг энг муҳимидир. У предмет ва ҳодисаларни асослаб берадиган қонуниятларни ечишга имконият яратади.
Илмий индукция методлари:

• 
  Ўхшашлик методи;
  
• 
  Тафовут методи;
  
• 
  Йўлдош ўзгаришлар методи;
  
• 
  Қолдиқлар методи.
  

Хулоса шуки, индуктив йўл билан чиқарилган хулосалар дедуктив йўл билан хулоса чиқариш учун асос бўлади. Дедуктив йўл билан чиқарилган хулосалар эса, баъзан индуктив йўл билан текширилади. Индукциянинг дедукциядан фарқ қиладиган бир қанча хусусиятлари мавжуд. Энг муҳими, унинг хулосаси эҳтимолий характерга эга бўлади. Кейинги текширишни талаб этади. Дедуктив хулоса чиқаришнинг асослари иккита ҳукмдан иборат бўлса, индукциянинг асослари эса иккитадан кўпроқ ҳукм орқали ифодаланади.
Аналогия бўйича хулоса чиқариш нисбатан торроқ билимлардан нисбатан торроқ билимларни келтириб чиқаришдир. Аналогия бўйича хулоса чиқариш учун бир предметни, бир ҳодисани ўрганиш натижасида ҳосил бўлган билимга асосланиб, бошқа бир предмет хусусиятлари ҳақида хулоса чиқарилади. Чиқарилган хулосанинг тўғри ёки нотўғрилигини билиш учун уни амалиётда текшириб ва синаб кўриш лозим.
Аналогиянинг асоси ҳам, хулосаси ҳам деярли якка ҳукм орқали ифодаланади. Хулосалари эҳтимолий шаклда, бошқа хилида эса қатъий шаклда бўлади.
Аналогия бўйича хулоса чиқариш учун иккита предмет ёки иккита ҳодиса бирор хусусияти жиҳатидан таққосланади, ўхшатилади. Аналогиянинг хулосаси эҳтимолий шаклда бўлгани учун хулосанинг аниқлик даражаси ўрганилаётган, таққосланилаётган хусусиятларга боғлиқ. Аналогиянинг хулосаси чин бўлиши учун, тўғри бўлиши учун ўхшатилаётган предметнинг хусусиятлари улар учун муҳим хусусият бўлиши керак.
Аналогия бўйича хулоса чиқариш учун иккита предмет ёки иккита ҳодиса бирор хусусияти жиҳатидан таққосланади, ўхшатилади. Аналогиянинг хулосаси эҳтимолий шаклда бўлгани учун хулосанинг аниқлик даражаси ўрганилаётган, таққосланилаётган хусусиятларга боғлиқ. Аналогиянинг хулосаси чин бўлиши учун, тўғри бўлиши учун ўхшатилаётган предметнинг хусусиятлари улар учун муҳим хусусият бўлиши керак.
Солиштирилаётган предметларнинг имконияти борича кўпроқ хусусиятлари ўрганилиши керак.
Ўхшатилаётган предметларнинг хусусияти нисбатан камроқ предметларги хос бўлиши керак.