17-Mavzu:Ekskursiya tasnifi boʻyicha ekskursiyalar oʻtkazish uslubi va texnikasi. Ekskursiyaga tayyorlanish. Ekskursiyani tashkil etishdan avval o’qituvchi ekskursiya uyushtiriluvchi ob`ekt rahbari bilan suhbatlashib kerakli ma`lumotlarni olishi talab qilinadi. So’ngra o’qituvchi ekskursiyaga borishdan ilgari o’quvchilar bilan kirish suhbati o’tkazadi. Bunda quyidagi vazifalar hal qilinadi:
a) ekskursiyadan ko’zlangan maqsadni aniqlab olish;
b) ekskursiya ob`ektining mohiyatini tasvirlash;
v) o’quvchilarni ekskursiya rejasi bilan tanishirish;
g) o’quvchilarni kichik guruhlarga bo’lish;
d) har bir guruhga topshiriqlar berib, nimaga e`tibor berish lozimligini ta`kidlash;
Ekskursiyani o’tkazish. O’qituvchi har bir guruhga quyidagi topshiriqlarni beradi.
1-guruh: muzeyning yaratilish tarixi qaqida ma`lumot to’plash. 2-guruh: Muzey faoliyati bo’limlari va tuplangan materiallar haqida ma`lumotlar yig`ish.
3-guruh: Hozirda va kelajak uchun rejalashtirilgan muzey tadqiqotchilik ishlari haqida ma`lumotlar to’plash. Ekskursiya davomida o’quvchilar ekskursiya maqsadiga ko’ra berilgan topshiriqlar bo’yicha kerakli ma`lumotlarni to’playdilar, muzey ekspanotlari bilan tanishadilar. Ekskursiyani yakunlash. O’quvchilarning har bir guruhi o’ziga topshirilgan vazifalar yuzasidan kerakli ma`lumotlarni aks ettirgan holatda hisobot beradilar. So’ngra o’qituvchi barcha guruh hisobotlarini tahlil qilgan holatda ekskursiyani yakunlaydi. Ekskursiyadan olingan ma`lumotlar asosida «Tabiat muzeyiga sayohat» nomli devoriy gazeta chiqaradilar. Devoriy gazeta 3 qismdan iborat bo’lib, birinchi bo’limda muzey tarixi, ikkinchi muzey bo’limlarida tuplangan ekspanotlar, uchinchi bo’limda muzey oldida turgan kelajakdagi vazifalar va o’zlarining fikr mulohazalari o’z ifodasini topadi. Bunda asosiy xulosalar quyidagilar darsdan tashqari ishlar o’quv-tarbiyaviy jarayonning uzviy davomi bo’lib, ular o’quvchilarning fan asoslarini puxta egallashlari, bilimlarini kengaytirish va mustahkamlash hamda amaliy ko’nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishidir. Darsdan tashqari ishlarning shakl va mazmunidan qat`iy nazar, ular eng avvalo darsning mantiqiy davomi tarzida uyushtirilishi va o’tkazilishi lozim. Darsdan tashqari ishlarda mahalliy materiallardan foydalanish katta samara beradi va o’quvchilarning faolligini oshiradi. 18-Mavzu: Ekskursiya jarayonida turist-ekskursantlarni xavfsizligi. Turizm sohasida xavfsizlik – turizm sohasidagi davlat va yuridik shaxslarning, fuqarolarningijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va boshqa holatlardagi qonuniy va huquqiy manfaatlarini ta’minlovchi omillar majmuasidi.Davlat boshqaruvi tashkilotlari va mahalliy o‘z-o‘zini boshqaruv tashkilotlarining mansabdor shaxslari o‘zlarining vakolati doirasida quyidagilarga yo‘naltirilgan:
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida belgilangan turistik sayohatlarni amalga oshirishda fuqarolarning hayoti va sog‘ligʼini atrof-muhitdan saqlash, xavfsizlik huquqlarini O‘zbekiston fuqarolari chegara doirasida himoya qilish;
atrof-muhitga zarar keltirmagan holda turistlarning (ekskursantlarning)
shaxsiy xavfsizligini ta’minlash, ularning mulkini saqlash;
mamlakatga vaqtinchalik kelgan turistlarning (ekskursantlarning) turistik faoliyatni amalga oshirishda sub’ektlarning xavfsizligiga tahdidlar haqida xabardor etish;
turizmdan noqonuniy migratsiya, mehnat va fuqarolarni ekspluatatsiya
qilishning boshqa ko‘rinishdagi maqsadlarda foydalanishni ta’qiqlash;
O‘zbekistonning turistik resurslarini, atrof -muhitini va madaniy
yodgorliklarini o‘rnatilgan tartiblar asosida himoya qilish;
Turistlarning (ekskursantlarning) boradigan ob’ektlarini tabiiy va
texnogen halokatlardan va boshqa favqulloddagi vaziyatlardan xavfsizligini ta’minlash va h.k.
Turistik korxona turistik faoliyatni amalga oshirishda turistik sub’ektlarni
xavfsizligini ta’minlash maqsadida quyidagilarga majbur:
sayohat vaqtida sodir bo‘lishi mumkin bo‘ladigan xavf to‘g‘risida va
umumiy talablarni bajarish yoki ehtiyotdan ko‘rilgan chora tadbirlar haqida turistlarni (ekskursantlarni) xabardor qilish;
turistik xizmatlarni taqdim etish vaqtida xavfsizlik shartlarini yaratish,
safar, sayr va ekskursiya vaqtida tegishli choralar bilan ta’minlash;
yuqori xavf-xatarli turistik xizmatlarni (avtomobilli, tog‘li, chang‘ili,
suvli, velosipedli speleoturizm va boshqalar) taqdim etishda maxsus xavfsizlik
talablari bilan ta’minlash;
turistlarni(ekskursantlarni) ko‘ngilsiz voqealar haqida ogohlantirishni, birinchi tibbiy xizmatni ko‘rsatishni,shikastlanishdan saqlanish va oldini olishning o‘rgatilishini ta’minlash;
sayohat vaqtida jabr ko‘rgan shaxslarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatilishini va transportirovkasini ta’minlash;
favqullodda vaziyatdagi turistlar (ekskursantlar), yo‘qolib qolgan shaxslar haqida mahalliy organ va mas’ul shaxslarni zudlik bilan ogohlantirish.
