1-мавзу. Технологик жараёнлар ва ишлаб чиқаришни автоматлаштириш соҳасига оид асосий атама ва тушунчалар Режа

7.1 – расм.

Структур схема система таркибидаги звеноларнинг орасидаги боғланишни ҳамда системадан сигналларнинг ўтиши ва ўзгаришини яққол тасвирланганлиги сабабли амалиётда АБС ларни тадқиқ қилишда ҳамда лойиҳалаштиришда жуда кенг қўлланилади.

Системаларни тадқиқ этишда кўп ҳолларда структур схемаларни ўзгартиришга тўғри келади.


Структур схемаларни ўзгартириш қоидалари
а) кетма-кет уланган звенолар.
Звенолар кетма-кет уланган тақдирда олдинги звенонинг чиқишидаги катталик кейинги звенонинг киришидаги звенонинг киришидаги катталик ролини ўтайди (2-расм).





7.2 – расм.

Звеноларнинг узатиш функцияси W_и(п) маълум бўлсин. Шу боғланишнинг узатиш функцияси W(п) ни аниқлаш талаб этилади.

(7.1)
(9.1) тенгламалар системасида оралиқдаги ўзгарувчиларни йўқотиб, қўйидаги ифода олинади:
.

бундан

ёки
. (7.2)
Шундай қилиб, звенолари кетма-кет уланган боғланишнинг (яъни очиқ занжирли системанинг) узатиш функцияси айрим звенолар узатиш функциясининг кўпайтмасига тенг бўлар экан.

б) звеноларнинг параллел уланиши.

Бу ҳолда ҳамма «н» та звеноларнинг киришига битта сигнал таъсир этади, чиқиш сигналлари эса қўшилади (7.3-расм).

3-расм.
7.3-расм


(7.3)
. (7.4)

(7.4) тенгламани (7.3) тенгламага кўямиз ва қуйидаги ифодани оламииз:

бундан
. (7.5)
Шундай қилиб, звенолар параллел уланган боғланишнинг узатиш функцияси айрим звенолар узатиш функциясининг суммасига тенг бўлар экан.
в) звеноларнинг тескари боғланиш занжири орқали уланиши.
Бундай боғланишнинг сруктур схемаси 7.4-расмда келтирилган.