|
Guruhda rollar pozitsiyasi.
Ko’pgina ijtimoiy psixologlar treningdagi guruhiy dinamikani birinchi navbatda rollar almashinuvi sifatida qabul qiladilar. V.I.Slobodchikovning fikriga ko’ra ikki xil rollar mavjud «ijtimoiy rollar» va «o’yinli rollar». «Ijtimoiy rol»- bu insonlar orasidagi munosabatlarni va aloqalarni tahlil qilishga qaratilgan holatlardan biridir. «O’yinli rol»- mustaqil, biroq vaqtincha holatlarning birgalikdagi tahlili. Ularni bir biridan ajratadigan xususiyatlaridan biri bu tanlovning mustaqil emasligi hisoblanadi. Ijtimoiy rollarda inson har xil holatlardan mustaqil bo’lmaydi. Ijtimoiy muhitga moslashish uchun igson bir niqobni yechib ikkinchisini kiyadi, masalan: lider, oilali inson, qonunga amal qiluvchi va boshqalar. Treningni birinchi bosqichida ichki stereotiplardan xoli bo’lish masalasi ko’riladi. CHunki har bir insonda o’ziga xos bo’lgan stereotiplar majmuasi mavjud. Masalan boshliq bo’lgan inson, doimo avtoritar lider rolini o’ynashga harakat qiladi. Biroq psixologik trening vazifasi insonlarda egiluvchan qobiliyatni shakllantirishdan iboratdir. Ko’pgina holatlarda rollar qayta aloqa o’rnatish uchun yaxshi haolatlardan biri hisoblanadi. Bunday jarayonlarni esa o’zini anglash imkoniyatini berishi mumkin.
Guruhiy ahillik tushunchasi.
Guruhiy ahillik guruhdagi yaxshi munosabatlarni beradigan jarayonlardan biri hisoblanadi. Guruhiy ahillik treningni muhim jihatlari bo’lishi mumkin. Guruhiy ahillikni quyidagi omillarni ko’rsatishimiz mumkin:
1. Guruh qatnashchilarining qiziqishlari, qadriyatlari va yo’nalishlarining mos kelganligi;
2. Guruh tarkibining gomonenlik darajasi (ayniqsa yosh ko’rsatkichlari bo’yicha, bitta guruhda 50 yoshdan katta va 18 yoshdan kichiklarni birlashtirish noto’g’ri bo’ladi);
3. Psixologik xavfsizlik, qabul qilinganlik, yaxshi munosabat muhitining mavjudligi;
4. Faol, emotsional hamkorlikdagi faoliyat, har bir ishtirokchi uchun muhim bo’lgan jihat sifatida;
5. Boshlovchining yoqimliligi, har bir ishtirokchilarga boshlovchi albatta yoqishi kerak;
6. Trenerning o’z vazifasini yaxshi bilishi, turli xil psixotexnikalardan unumli foydalana olish qobiliyati;
7. Boshqa raqobatbardosh guruhning mavjudligi;
8. Guruhda o’z fikrini ustun qo’yadigan bir insonning mavjudligi (ko’pgina holatlarda insonlar kimgadir Andjon bo’lish uchun bir birlari bilan ahil bo’lishlari sir emas.
Guruhiy ahillikni pasayishini sabablari quyidagicha bo’lishi mumkin:
1. Trening guruhlarida kichik guruhchalarning paydo bo’lishi (bu 15 tadan ortiq guruhdagi insonlarda yuz berishi mumkin bo’lgan holatlardan biri hisoblanadi, biroq boshqa holatlarda ular bir birlari bilan raqobat
qilishlari yaxshi natijalarga erishish imkoniyatini yarvatishi mumkin);
2. Trenningdan avval ishtirokchilarning bir birlari bilan tanish
bo’lishlari bu ishtirokchilarni bir biridan ma’lumotlarni
berkitishlariga sabab bo’lishi mumkin, shu diada guruhda ajralgan holda ish
tutishiga sabab bo’lishi mumkin;
3. Trenerning guruhni yaxshi boshqarmasligi guruhdagi munosabatlarni taranglashishiga olib kelishi mumkin;
4. Yagona maqsadning yo’qligi, bu guruh uchun inqirozni keltirib chiqarishi mumkin.
Guruhdagi ahillik trening ishini samarali ravishda amalga oshirishidan dalolat beradi, bu ko’pgina krizislarni yengib o’tish imkoniyatini yaratishi mumkin. treningdagi ahillik bimr qator tashkilotlar uchun muhim bo’lgan xususiyatlardan biri hisoblanadi. Trening guruhlarida gomogenlik va getrogenlik. Gomogenlik va getrogenlik deganda quyidagilar inobatga olinishi kerak: 1)jinsi, 2)yoshi, 3)ma’lumoti, 4)intellekt darajasi, 5)ijtimoiy
statusi, 6)shaxs tipi va xatti harakat stili, 7)psixologik muammolari, 8)qadriyatlarning yo’nalishi va ishonchi, 9) guruhda ishtirok etish maqsadi. Agar gurhda bir biriga yaqin yoshdagi ma’lumotdagi va boshqa sifatlari bilan bir biriga mos keladigan odamlar to’plansa albatta bu gurahda ahillik yuqori darajada bo’lishi mumkinligini ko’rishimiz mumkin. lekin bunday guruhda munozalarning kamroq bo’lishini ham ko’rishimiz mumkin. Bu esa guruhdagi qarama Andjon fikrlarning bo’lmasligiga olib kelishi mumkin. Ko’pgina mutaxassislarning fikriga ko’ra guruhiy psixoterapiyada getrogenlik maxsuldorlik shart sharoiti sifatida amalga oshishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
