1-Mavzu. Qurilishning respublika iqtisodiyotida tutgan o‘rni

S_t q Q_qmi – (Q_qmi*R_j)/ (100QR_j)
Qqmi - qurilish–montaj ishlarining (qurilishning)smeta bo‘yicha qiymati.
Rj – rejadagi jamg‘armalar normasi, %.
Smeta bo‘yicha tannarx – bu smetaga oid norma va narxlar bo‘yicha qurilish-montaj ishlarini bajarishga ketgan harajatlardir. U qurilish-montaj ishlarini smeta bo‘yicha qiymatidan rejali mablag‘lar qiymatiga qaraganda kamroq, ya’ni
St q Q_qmi - R_t,
R_t – rejadagi mablag‘larning to‘liq qiymati.
Rejadagi tannarx – bu qurilish montaj ishlarini bajarish uchun rejalashtirilgan sarf-harajatlardir. Rejadagi tannarx smeta bo‘yiicha tannarxda rejadagi kamayishqiymatida kamroq. U texnik-iqtisodiy hisob-kitoblar bilan amalga oshiriladiva mehnat unumdorligini o‘sishi, iqtisodiy rejimi va mahsulot ratsional usullarini tashkil etishni bajarish hisobi bilan qurilish-montaj ishlarini amalga oshirishga ketishi mumkin bo‘lgan harajatlarni belgilaydi. Ishlarning rejadagi tannarxi quydagi formula bilan aniqlanadi.
R_t q Q_qmi - R_j – 3 Q D
Q_qmi – ishning smeta bo‘yicha qiymati;
R_j – rejadagi mablag‘lar;
3 – tannarxning rejalashtirilgan kamayishi;
D – smetadan tashqari ishlar uchun to‘lovlar;
Haqiqiy tannarx – bu qurilish-montaj tashkilotlarining ishlarni amalga oshirish uchun ketgan haqiqiy harajatlaridir. Haqiqiy harajatlar iloji boricha kamroq bo‘lishi uchun, albatta, qurilish sifatiga zarar etkazmasdan pudratchi tashkilotlar resurslardan iqtisodiy foydalanishni ko‘rib chiquvchi tashkiliy-texnik chora-tadbirlarni ishlab chiqishlari, jonli mehnat va taxnikadan unumli foydalanish, bekor turib qolishlar va talofatlarga yo‘l qo‘ymasliklari kerak.
Haqiqiy tannarxni shakllantirish uchun qoida bo‘yicha qurilish korxonasi buxgalteriyasi tomondan amalga oshiruvchi bajarilgan ishlarni to‘g‘ri hisob-kitob qilish katta ahamiyatga ega. Bu hisob-kitob odatda qurilish tugaguncha o‘sib boruvchi uslub bilan har ob’ekt bo‘yicha olib boriladi. Bu erda qurilish tashkiloti hamda buyurmachi yoki uning vaqili tomonidan imzolangan bajariluvchi ishlarni qabulqilish ishlari muqarrar foyda keltirishi mumkin Bajarilgan ishlar hisobotini amalga oshirish vaqtida mutloq nojo‘ya oshirib yozishlar bo‘lib, qurilish qiymati va tannarxini sun’iy hamda haqiqatdan o‘stirish yuridik, ba’zan jismoniy javobgarlikka tortiladi.