1-Mavzu. Qurilishning respublika iqtisodiyotida tutgan o‘rni

Q_sq - qurilishning smeta bo‘yicha qiymati;
T_s - qurilish ishlarnning sof tannarxi;
H_b–buyurtmachilar xaqlari va imtiyozlari, smeta bo‘yicha ko‘rib chiqilmaydi;
YAlpi foyda – bu balanslashtirilgan (Fb) va hisob-kitob qilingan (Fh)foyda yig‘indisidir. U quydagi formula bo‘yicha aniqlanadi.
F_ya q F_b Q Fh
Hisob-kitob qilingan foyda (Fh) mahsulot (ish, xizmat) past bozor narxida sotilish moliyaviy moddiy resurslarning bepul olinishi, mahsulot, ish, xizmatlarni to‘g‘ri ayirboshlash vaqtida hisoblash yo‘li bilan aniqlanadi. Bu erda korxona tomonidan bank krediti uchun foizlar bo‘yicha to‘lanadigan mablag‘ hisoblanishi ham mumkin.
Soliqqa tortiladigan foyda ham xuddi yalpi foyda kabi hisoblanadi, lekin farqi shundaki, bu erda byudjetga soliqlar va boshqa to‘lovlar nazarda tutiladi. Soliq tortiladigan foyda quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi.
F_st q F_ya – M – I - QQ - QD – J_z
 
F_ya – tashkilotning yalpi foydasi;
M – mol-mulkka soliq;
I – ijara haqi (agar bu nazarda tutilsa);
QQ - qimmatboho qog‘ozlar bo‘yicha daromad;
QD - qo‘shimcha daromad (o‘z xissasi bilan qatnashish);
J_{z –} tashkilot zahira jamg‘armasiga ajratish;
Sof foyda soliqlarni (S) to‘langandan keyin korxona ixtiyorida qoladigan foyda hisoblanadi:
F_s q F_st – S
Sof foyda bozor sharoitida moliyaviy barqarorlik va ishga layoqatlilik bo‘yicha qurilish tashkilotining haqiqiy kuchlarini aks etiradi. Aynan sof foyda ishlab chiqarishni yuksaltirish, ishlovchilarning iqtisodiy va ijtimoiy ahvollarini yaxshilash uchun asosiy shart hisoblanadi.
3.4 Rentabellik va uni qurilishda oshirish yo‘llari.
Rentabellik qurilish tashkiloti ishlari samaradorligining baholash ko‘rsatkichi hisoblanadi. Agar qurilish tashkiloti, qolaversa har qanday boshqa korxona ham o‘z ishlab chiqarish faoliyatidan foyda olsa, uni daromadli hisoblash mumkin. Lekin foyda bilan qiyoslanganda rentabellik – bu foizlarda hisoblanuvchi nisbiy ko‘rstkichdir. Qanchalik mahsulot va ishlab chiqarishga sarf-harajat kam bo‘lsa, shuncha ko‘p foyda, mahsulot rentabellik darajasi yuqori bo‘ladi.
Qurilish mahsulotini rejalashtirish va hisoblash amaliyotida quyidagi rentabellikning ko‘rsatkichlari hisoblanadi:
· smeta bo‘yicha rentabellik darajasi;
· rejadagi rentabellik darajasi;
· haqiqiy rentabellik darajasi;