1-Mavzu: porshenli ichki yonuv dvigatellari. Ichki yonuv dvegatelining tuzilishiga oid nazariy ma’lumotlar

 
3 – takt. Yonish va kengayish 
Porshenning 
yuqori 
turish 
nuqtadan 
quyi 
turish 
nuqtaga 
xarakatlanayotganda amalga oshadi. Siqilish oxirida yonish kamerasida yoqilg’i 
purkalanadi. Issiqlik havo ta’sirida qiziydi va alangalanadi. 
Silindrda gazlarning 1: °C si 1750-2500 Kelvingacha ko’tariladi. Bosim 
dvigatel turiga qarab 50-120 bar bo’lishi mumkin. Bosim oshishi natijasida 
porshendan teskari tomonga xarakatlanadi, ya’ni issiqlik energiyasining bir qismi 
mexanik energiyaga aylanadi. Kengayishi oxirida bosim 3-6 bar gazlar I °C si
850 - 1300 Kelvingacha pasayadi. 
4-takt. Chiqarish. 
Porshenning quyi o’qlik nuqtadan yo’qori turish nuqtaga xarakatda amalga 
oshadi. Kengayish jarayonining oxiri chiqarish klapani ochiladi. 
Dvigatel aylanishlar soniga qarab ochilish burchagi 20-60 °C 600-750 
Kelvingacha tushadi. 
4-takt davomida chiqarish klapani ochiq turadi va gazlar porshen orqali 
tashqariga chiqarib yuboriladi. 
4-takt tugagach yana surish takti boshlanadi, ya’ni sikl qaytariladi. 

---

6-rasm. To’rt takli ichki yonuv dvigateli 
7. O’zgarmas hajmda issiqlik uzatiluvchi ichki yonuv dvigatelining sikli. 
Ushbu dvigatellarda yoqilg'i sifatida yengil va gazsimon yoqilg'ilar (benzin, 
kerosin, generator gazi, suyultirilgan gaz, propan, butan va hokazo) qo'llaniladi. Bu 
dvigatellarda ishchi jism havo va suyuq yoki gazsimon yoqilg'ilarning aralashmasi 
va siklning qolgan qismlarida gazsimon yonish 
mahsulotlari harakatlanadi. 
Real porshenli dvigatelni ish rejimini 
tadqiqot qilishda indikator diagramma (maxsus 
asbob – indikator yordamida olingan natijalar) 
bo'yicha amalga oshiriladi (8.2-rasm). 
Dvigatel ishlaganda porshen 
2
silindr 
1
da 
0
nuqtadan (yuqori o'lik nuqta deb nomlanadi) 
quyi o'lik nuqtagacha qaytma-ilgarilanma 
harakat qiladi. 
0-a
jarayonda porshen chapdan 
o'ngga harakat qiladi va so'rish klapani 
5
orqali 
silindr 
1
ga qaynoq aralashma kiritiladi. O'ng chetki holatda (
QO'N
) silindrni qaynoq 
aralashma bilan to'lish jarayoni to'xtatiladi. 
0-a
jarayon shartli termodinamik jarayon