|
pedagogik faoliyat maqsadining o`ziga hosligi
o`qituvchidan quyidagilarni talab qiladi:
· jamiyatning ijtimoiy vazifalarini (masalan, muhandis-pedagoglar
tayyorlashni) to`la anglab, o`z shahsiga qabul qilishi. Jamiyat
maqsadlarining "O’sib", uning pedagogik nuqtai nazariga aylanishi;
· muayyan harakat va vazifalarga ijodiy yondohishi;
· O`quvchilar qiziqishlarini e’tiborga olish, ularni pedagogik
faoliyatning belgilangan maksadlariga aylantirish. o`quvchilar bilan
kasbga yo`naltirish ishlarini olib borishda bunga e’tibor berish zarur.
Endi pedagogik faoliyat ob’ektining O`ziga hosligini ko`rib chiqamiz. Bu
faoliyatining
ob’ekti
insondir.
Pedagog-
tadqiqotchilarning
fikricha,
pedagogik ob’ektining
o`ziga hosligi quyidagilardan iborat:
1.
Inson-tabiatning jonsiz moddasi emas, balki o`zining individual
sifatlari, ro’y berayotgan vokealarning idrok qilishi va ularga o`zicha
basho beradigan, takrorlanmaydigan faol mavjudotdir. Psihologiyada
ta’kidlanganidek, har bir shahs-takrorlanmasdir". U pedagogik
jarayonning o`z maksadi, ishtiyoki va shahsiy hulkka ega bo`lgan
ishtirokchisi hamdir. Shunday qilib, pedagogik faoliyatning ob’ekti bir
paytning o`zida bu faoliyatning sub’ekti bo`lib hisoblanadi.
2.
Pedagog doimo o`zgarib, o’sib boradigan inson bilan ishlaydi. Ularga
yondohishda bir hil qolip, shakllanib qolgan satti-sarakatlardan
foydalanish mumkin emas. Bu esa pedagogdan doimo ijodiy izlanib
turishni talab qiladi.
3.
O`quvchilarga pedagogdan tashqari atrof-muhit, ota-ona, boshqa fan
o`qituvchilari, ommaviy ahborot vositalari, ijtimoiy hayot ham, ba’zan
sezilmaydigan, ba’zan esa har tomonlama bir necha yo’nalishda ta’sir
etadi. Shuning uchun ham pedagog mehnati bir vaqtning o`zida jamiki
ta’sirlarga va o`quvchining o`zida paydo bo`lgan fikrlarga tŏzatishlar
kiritib borishni nazarda tutadi. Masalan, diniy ektsremizm va boshqa
okimlarga kirib ketgan yoshlarning adashganligini tushuntirish, ommaviy
ahborot vositalari orkali berilayotgan ahborotlarni to’g’riri anglashga
undash va sh. k. Tarbiya jarayoni o`z-o`zini tarbiyalash bilan
uyg’unlashgan holda olib borilishi zarur.
Umuman olganda, hozirgi zamon pedagogikasi hamkorlik pedagogikasi
bo`lib, u o`quv yurtidagi tarbiyaviy munosabatlarning insonparvarlashuvi
va demokratlashuviga yŏnaltirilgan. Bunda o`quvchilar faolligini
oshirish, ularni pedagogik jarayonning ishtirokchisiga, o`qituvchining esa
uning mehribon ustoziga aylantirish muhimdir. Zero, O`zbekiston
Respublikasining "Ta’lim to’g’risida"gi qonunda ta’kidlanganidek, ta’lim
jarayonining demokrat-lashtirish va insonparvarlashtirish, mamlakatimiz
ta’lim tizimini tashkil etishning asosiy printsiplaridan biridir.
Oliy o‘quv yurtlarida ixtisos tayyorlash tizimida «Pedagogik mahorat»
kursini o‘qitish maksadga muvofik bo`lib koldi. «Pedagogika nazariyasi»,
«Maktabda tarbiyaviy ishlar metodikasi», «Fanlarni o‘qitish uslubiyati»,
«Pedagogika tarixi» va «Pedagogik amaliyot» bilan bir katorda
«Pedagogik mahorat asoslari»ni o‘qitish ham bulgusi mutaxassislarni
tayyorlashda, o‘qituvchining malakasini oshirishda Milliy dasturning
vazifalaridan biridir.
«Pedagogik mahorat» kursi o‘qituvchilarni ilmiy – metodik va amaliy
jixatdan tayyorlashni maksad qilib kuyadi. Uning asosiy yunalishlari :
pedagogik ijodkorlik, pedagogik topkirlik, pedagogik muloqot,
o‘qituvchining professional sifatlari, o‘qituvchi nutqi, uning o‘quvchiga
Har tomonlama ta’sir etish mahorati, pedagogik texnika hamda
o‘qituvchining tarbiyachilik mahoratidan iborat. O‘qituvchi faoliyati o‘z
xususiyatiga kura ijodiy yunalishga ega. Shunga kura ham yuqorida sanab
kursatilgan yunalishlardan tashkari, o‘qituvchining o‘quvchilarga ta’sir
etish yo`llari, usullari, lektorlik san’ati va mahorati kabi masalalarni ham
o‘z ichiga oladi.
Amaliy darslarda esa o‘qituvchi nutqi va fikrlash madaniyati, o‘quvchiga
pedagogik ta’sir etish usullari, tarbiyachining tashkilotchilik mahorati
kabi masalalar urganiladi. Labaratoriya darslarida dikkat, xayolni
mustaxkamlash uchun ayrim mashklar bajariladi. Labaratoriya va
mustakil ish kismida pedagogik masalalar to‘ziladi va uni uni yechish
yo`llari urganiladi. Pedagogik vaziyat xosil qilinadi va bu vaziyatdan
chikib ketish imkoniyatlari izlanadi. Yuqorida sanab kursatilgan amaliy
ishlar o‘qituvchining o‘quvchilar bilan muomala kila bilish malakasini
tarbiyalaydi. «Pedagogik mahorat» kursining amaliy darslaridan bir kismi
maktablarda, litseylarda, kasb-hunar kollejlarida tashkil qilinadi va olgan
nazariy bilimlarini mustaxkamlaydi.
Ta’lim – tarbiya jarayonining dialektik xususiyati unga ijodiy
yondoshishni talab etadi. O‘zok yillar biz o‘zimizga o‘zimiz ega
bulmagan xolda ishladik. Natijada maktablarda va oliy o‘quv yurtlarida
belgilangan o‘quv rejalari va dasturlaridan chikishga imkoniyat yuk edi.
O‘qituvchi yuqoridan belgilangan rejaga muvofik o‘z talanti va
qobiliyatini namoyon qilishga kiynalar edi. O‘qituvchidagi ijodkorlik,
mustakillik va topkirlik ta’kiklandi, natijada maktab inkirozga yuz tutdi.
Ta’lim – tarbiyada Har bir joyning, millatning yashash tarzi va
xususiyatini xisobga olish qonuniyati yuksak pedagogik mahorat va
madaniyatni, topkirlikni talab etadi. Fan va texnikaning, madaniyatning,
jamiyatning to‘zilishini, fan va texnikaning o‘zluksiz rivojlanishini
xisobga olib, ta’lim va tarbiya mazmunini doimo takomillashtirib turish
kerak buladi. Ta’lim va tarbiya mazmunini takomillashtirish esa
o‘qituvchining ilmiy – metodik tayyorgarligi, ijodkorligi va topkirligiga
bog`liq.
Albatta, har bir fan o‘qituvchining shaxsiy mahorati yigilib, umumiy
pedagogik mahoratni tashkil etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
