1. Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatiga gigiyenik talablar va ularga gigiyenik xulosalar berish Reja

Shunday qilib, kimyoviy moddalar ta'siri quyidagicha bo'lishi mumkin:

Achchiqlantiruvchi harakatning tabiati. Teri bilan aloqa qilishda biroz qizarish paydo bo'lishi mumkin. Bunday moddalarga fosfor, xlor, ftor, vodorod oksidlari va boshqalar kiradi.

Katerizatsiya harakatlarining tabiati. Teri bilan yoki tananing ichkarisida turli darajadagi kuyishlar paydo bo'lishi mumkin. Bular xlorid kislota va ammiak kabi moddalardir.

Asfiksiant moddalar. Havodagi bunday moddalarning ko'pligi nafas qisilishiga va keyinchalik o'limga olib kelishi mumkin. Fosgen va xloropikrin bu ta'sirga ega.

Zaharli kimyoviy moddalar. Bular inson tanasiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan, har xil darajada zaharlanishni keltirib chiqaradigan moddalardir. Arseniy vodorod, sulfid vodorod, etilen oksidi, gidrosiyan kislotasi - bular tirik organizmlar uchun toksik xavf tug'diradigan moddalar.

Giyohvand moddalar. Bunday moddalar o'ziga qaram bo'lib, tanaga kirib, uni yo'q qiladi. Qabul qilingan odatdan voz kechish juda qiyin yoki imkonsizdir. Bunday moddalar giyohvand moddalar deb ataladi va oddiy odam ulardan qochish kerak. Bunday moddalar faqat tibbiyotda foydali bo'lishi mumkin, shuningdek, bir qator talablar va cheklovlar mavjud. Narkotik moddalarga nikotin, metilxlorid, bromid metil, formaldegid va boshqalar kiradi.

Kimyoviy xavf

Kimyoviy zararli ishlab chiqarish va maishiy omillar, yoki
qisqacha kimyoviy xavf-xatar, hamma joyda odamni o'rab oladi; ular bilan
er qobig'ida saqlang, ammo eng katta tahdid sun'iy kelib chiqadigan kimyoviy moddalardir. Kimyoviy xavflar shartli ravishda bir qator guruhlarga bo'linadi: zararli moddalar, ksenobiotiklar, og'ir metallar, pestitsidlar, kuchli toksik moddalar va boshqalar.

Zararli moddalar. Zararli - bu inson tanasi bilan aloqa qilishda (ishlab chiqarishda yoki kundalik hayotda) sog'liqni saqlash holatida kasallik yoki g'ayritabiiylikni keltirib chiqaradigan, to'g'ridan-to'g'ri modda bilan aloqa qilish jarayonida, shuningdek hozirgi va keyingi avlodlar hayotining uzoq davrlarida aniqlangan modda. Moddalarning zararliligi nisbiydir. Ularning ko'plari inson tomonidan ataylab qandaydir foydali maqsadlar uchun yaratilgan.

"Zararli moddalar" ga qaraganda torroq tushuncha "zahar" tushunchasidir. Zaharlarga zaharlanishni keltirib chiqaradigan moddalar kiradi - organizmning hayotiy funktsiyalarini o'limga olib keladigan (lotincha letalis - o'limga olib keladigan) natijalargacha buzish. Har qanday zaharlanish bo'lsa, zahar ta'sirining tabiati uning fiziologik faolligi darajasi - toksikligi bilan belgilanadi. Toksiklik - toksikologiya predmeti (lotincha toksikon - zahar). Toksikologiya - bu zaharlarning fizikaviy va kimyoviy xususiyatlarini, ularning tirik organizmlarga ta'sir qilish mexanizmlarini, zaharlanish belgilarini va ularni oldini olish va davolash vositalarini qidirishni, shuningdek ulardan foydalanishning foydali shakllarini o'rganadigan tibbiyot sohasi.

Organizmga ta'siri xususiyati bo'yicha kimyoviy zararli moddalar quyidagilarga bo'linadi.

1) umumiy toksik - butun organizmning zaharlanishiga olib keladi (vodorod sulfidi, uglerod oksidi, tetraetil qo'rg'oshin va boshqalar);

2) tirnash xususiyati beruvchi - shilliq qavatning tirnash xususiyati keltirib chiqaradi

ko'zlar, burun va gırtlak va teriga ta'sir qiladi (gidroksidi va kislotalarning bug'lari, ammiak oltingugurtli angidrid va boshqalar);

3) sezgirlash - alerjen (simob, platina,

aldegidlar va boshqalar);

4) kanserogen - saratonni keltirib chiqaradi (soot, mahsulotlar

yog ', smola va boshqalarni distillash);

5) mutagen - odamning nasl-nasabiga ta'sir qiluvchi irsiy apparati buzilishlarini keltirib chiqarishi (simob va qo'rg'oshin birikmalari, etilen oksidi, xantal gazi va boshqalar);

6) reproduktiv (bola tug'ish) funktsiyasiga ta'sir etuvchi (benzol, uglerod disulfid, nikotin va boshqalar).

Zaharlarning harakati umumiy yoki mahalliy bo'lishi mumkin. Umumiy harakat zahar qonga singib, butun tanaga tarqalganda rivojlanadi. Mahalliy harakatlar bilan to'qimalarda shikastlanish zahar bilan aloqa qilishdan ustun turadi: bu holda to'qima tirnash xususiyati, yallig'lanish va hk. Mahalliy harakatlar, qoida tariqasida, zaharli moddalarning qonga qisman singib ketishi, shuningdek asab uchlarini tirnash xususiyati tufayli umumiy bilan birga keladi.

Ko'pincha zahar tanaga nafas olish yo'llari va teri orqali, kamroq oshqozon-ichak trakti orqali kiradi.

Zaharlanishlar ma'lum ish paytida ham hosil bo'ladi. Shunday qilib, payvandlash va lehimlash jarayonida uglerod oksidi, vodorod sulfidi, azot oksidi, oltingugurt dioksidi hosil bo'ladi; ularning hammasi kuchli zahar. Er osti qazib olishda toksik gazlar kon atmosferasida ifloslanish sifatida mavjud. Ular rudalardan, ko'mirdan va xost jinslaridan (oltingugurt dioksidi, sulfid vodorod, ammiak va boshqalar), toshlar kesib o'tgan mineral buloqlardan ajralib chiqishi mumkin. Portlash paytida (uglerod oksidi, azot oksidi, oltingugurt dioksidi, vodorod sulfidi, ammiak va boshqalar), ichki yonish dvigatellari (akrolein, formaldegid va boshqalar) bo'lgan qazib olish mashinalarining ishlashi paytida, shaxta yong'inlari paytida juda ko'p miqdorda zaharli gazlar ajralib chiqadi.

Xavfli moddalar uchun ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiyalar (MPC) o'rnatildi, ular bilan har kuni 8 soat yoki boshqa vaqt davomida ishlashda (lekin haftasiga 41 soatdan ko'p bo'lmagan) butun ish staji davomida kasallik yoki sog'liqqa og'ish bo'lishi mumkin emas. Tasdiqlangan MPCga ega bo'lmagan xavfli moddalar uchun taxminiy xavfsiz ta'sir qilish darajasi (TSL) o'rnatiladi, shu asosda keyinchalik MPC ishlab chiqiladi.

Organizmga ta'sir qilish darajasi bo'yicha zararli moddalar 4 sinfga bo'linadi: 1 - o'ta xavfli, ishchi hudud havosidagi MPC 0,1 mg / m3 dan kam (mishyak, ozon, tetraetil qo'rg'oshin va boshqalar); 2-chi - juda xavfli, MPC 0,1-1,0 mg / m3 (akrolein, azot oksidlari, xlor va boshqalar); 3-chi - o'rtacha xavfli, MPC 1.1-10.0 mg / m3 (uglerod disulfid, metil spirt, furfural va boshqalar); 4-chi - kam xavfli, MPC 10,0 mg / m3 dan yuqori (ammiak, benzin, etil spirti va boshqalar).

Xavfli moddalarning xavfli sinfini belgilashda boshqa ko'rsatkichlar ham qo'llaniladi (GOST 12.1.007-76).

Zaharlarning toksik ta'siri ko'plab omillarga bog'liq: jinsi, yoshi, individual sezgirligi, zaharlarning fizik-kimyoviy xususiyatlari, atrof-muhit omillari va boshqalar.

Havodagi zararli aralashmalarning tarkibi turli xil qurilmalar yordamida kuzatiladi: oksid, uglerod, vodorod sulfid, oltingugurt dioksidi, azot oksidlari va boshqalarning kontsentratsiyasini aniqlash uchun GC kabi kimyoviy gaz analizatorlari; UG tipidagi universal gaz analizatorlari - ko'plab gazlar va suyuq bug'lar uchun; SHI tipidagi minalar interferometrlari - metan uchun; karbonat angidrid, kislorod; benzin bug'lari uchun GB-3 gaz analizatorlari; "Bodom" gaz analizatorlari - siyanid vodorodi uchun; laboratoriya gaz analizatorlari, masalan VGSCh va boshqalar.

Qarshi kurash kasb zaharlanishi beradi; texnologik jarayondan zaharni yo'q qilish yoki uni kam toksik moddaga almashtirish; zaharlarni zararsizlantirish; uskunani muhrlash; ventilyatsiyadan foydalanish; PPE dan foydalanish va boshqalar.

Ksenobiotiklar. Tabiiy yashash muhitiga va odamlarga zarar etkazadigan sun'iy kelib chiqadigan moddalar va narsalar ksenobiotiklar (yunoncha xenos - begona, bios - hayot) deb nomlanadi, ya'ni. hayotga yot. Odatda ksenobiotiklar - bu san'atda freonlar (yoki freonlar) deb ataladigan vodorodli galogenidlar. Galonlar kam toksik, ulardan foydalanish oson, juda yuqori olovni o'chirish qobiliyatiga ega. Ushbu suyuqliklar sovutish mashinalari uchun sovutgich sifatida keng qo'llaniladi. Biroq, freonlar ozon qatlamini yo'q qiladi, bu Yer yuzini tirik organizmlar uchun halokatli bo'lgan quyoshning ultrabinafsha nurlanishidan himoya qiladi. Freonlarning ozonni emiruvchi ta'siri ozon teshiklari deb nomlanishiga olib keladi, ya'ni. jiddiy ekologik xavfli deb hisoblanadigan ozon kontsentratsiyasining pasayishi.

Og'ir metallar. "Og'ir metallar" atamasining aniq ta'rifi yo'q. Metalllarni og'ir deb tasniflashga imkon beradigan belgilaridan biri bu ularning zichligi. Og'ir metallarga nisbiy zichligi 6 ga teng kimyoviy elementlar kiradi (ba'zan zichligi va: 5 g / sm3). Bunday elementlar 40 dan ortiq.

Tashqi muhitni (havo, suv, tuproq) ifloslantiradigan kimyoviy moddalar muhiti, og'ir metallar va ularning birikmalari odamlarga sezilarli darajada salbiy ta'sir ko'rsatadigan toksikantlarning muhim guruhini tashkil qiladi.

Pestitsidlar, qaysi zararli organizmlarga qarshi ishlatilishiga qarab, bir qator sinflarga bo'linadi: arboritsidlar - keraksiz daraxt yoki buta o'simliklarini yo'q qilish uchun moddalar, bakteritsidlar, virucidlar, fungitsidlar - bakterial, virusli va qo'ziqorin o'simlik kasalliklari patogenlariga qarshi kurashuvchi vositalar; gerbitsidlar - keraksiz (inson nuqtai nazaridan), asosan begona o'tlarni tanlab yo'q qilish uchun moddalar; zootsidlar - zararli asosan umurtqali hayvonlarni yo'q qilish uchun zaharlar: kemiruvchilar (rodentitsidlar), sichqonlar va kalamushlar (ratsididlar), shuningdek qushlar (avitsidlar), axlat baliqlari (ichthyocides) va boshqalar; hasharotlar - zararli hasharotlarni yo'q qiladigan vosita; va hokazo.

Pestitsidlardan foydalanilganda ularning ekotizimlarga va inson salomatligiga salbiy ta'siri muqarrar. Shuning uchun talab - pestitsidlardan minimal miqdorda va faqat biologik yoki boshqa zararli vositalar bilan iloji bo'lmagan joylarda foydalanish.

Favqulodda kimyoviy xavfli moddalar (AHOV). Harbiy ishlar va fuqaro muhofazasi sohasidagi mutaxassislar kimyoviy moddalarning maxsus guruhini ajratadilar - AHOV. Favqulodda kimyoviy xavfli moddalar atrof-muhitga tarqalishi (oqishi) bilan baxtsiz hodisa natijasida odamlar, hayvonlar va o'simliklarga katta zarar etkazishi mumkin bo'lgan, milliy iqtisodiy maqsadlarda foydalanish uchun mo'ljallangan kimyoviy toksik birikmalar deyiladi.

AHOV texnologik jarayon elementlari bo'lishi mumkin (ammiak, oltingugurt va nitrat kislota, etilen oksidi, vodorod sulfidi, uglerod disulfidi, fosgen, ftor vodorod, xlor, fosfor xlorid, siyanür vodorod va boshqalar) va xalq xo'jaligi ob'ektlarida yong'in paytida (organik moddalar yoqilganda) hosil bo'lishi mumkin. - uglerod oksidi, karbonat angidrid, azot oksidi, noorganik moddalarning yonishi paytida - oltingugurt dioksidi, fosfor oksidi, magniy, alyuminiy, xlorid vodorod va boshqalar).

Xavfli kimyoviy moddalarning chiqib ketishi (chiqarilishi) va atrof muhitning ifloslanishi bilan bog'liq baxtsiz hodisalar kimyoviy, neftni qayta ishlash korxonalarida ro'y beradi; pulpa va qog'oz, go'sht va sut mahsulotlari va oziq-ovqat sanoati, suv ta'minoti va tozalash inshootlarida, shuningdek xavfli kimyoviy moddalarni tashish paytida temir yo'l... Saqlash va tashish qoidalarini buzish, xavfsizlik choralariga rioya qilmaslik, agregatlar, mexanizmlar, quvurlarning ishlamay qolishi, konteynerlarning shikastlanishi va hk.