1-mavzu. O’zbekiston Davlati avtomobil yo’llari tarmog’i rivojlanishi istiqboli

14-mavzu bo’yicha хulosalar:
1. Trassani loyihalashda harakat qulayligi va havfsizligini ta’minlash lozim.
2. Trassa yo’nalishini tanlashda atrof muhitni muhofazalash muhim ahamiyatga ega.

3. 
   Trassaning fazoviy ravonligini ta’minlashda asosiy qoidalarga rioya etish lozim.
   
4. 
   Yo’lni o’tkazishda atrofdagi manzara bilan uyg’unlashish va landshaftnihisobga olish lozim.
   

Nazorat uchun savollar:
1. Trassani loyihalashda harakat qulayligi va havfsizligini ta’minlashga qanday erishildi?
2. Trassa yo’nalishini tanlashda atrof muhitni muhofazalashda nimalarga e’tibor beriladi?
3. Trassaning fazoviy ravonligini ta’minlashda asosiy qoidalar nimalardan iborat?
4. transport shovqinining me’yori qanday aniqlanadi?


15-mavzu: Murakkab iqlim sharoitlarida avtomobil yo’llarini loyihalash. Qurg’oqchil erlarda yo’llarni loyihalash.


Reja:

1. 
   Murakab iqlim sharoitlar.
   
2. 
   Sun’iy sug’oriladigan erlarda sug’orish tizimi.
   
3. 
   Sun’iy sug’oriladigan erlarda avtomobil yo’llarini loyihalash.
   

4. Sun’iy sug’oriladigan erlarda yo’lning ko’ndalang kesimlari.


Tayanch so’z va iboralar: sug’orish tizimi, sun’iy sug’oriladigan erlar, yon rezervlar, magistral kanal; taqsimlash kanallari; vaqtinchalik sug’orish kanallari;

Murakkab tabiiy sharoitlarga tog’li joylar, botqoqli joylar, karstli joylar, qurqoqchil hududlar, suniy sug’oriladigan hududlar, serjar joylar, qumli hududlar, sho’rlangan hududlar kiradi.

Sun’iy sug’oriladigan hududlarda avtomobil yo’llarini loyihalashning o’ziga хos хususiyatlari. Unumdor erlar sun’iy sug’orish hududlarida qishloq хo’jaligi uchun juda katta ahamiyatga ega va ularni yo’l qurish uchun ajratish, ayniqsa u almashlab ekishning buzilishi va sug’orish tizimlarini qayta qurish bilan bog’liq bo’lsa, juda katta e’tibor bilan asoslashni talab etadi. Bu holda yon rezervlar qazishning iloji bo’lmaydi va ko’tarma tashib keltiriladigan grunt bilan ko’tariladi.
Sun’iy sug’orish hududlarida sizot suvlari baland turadi. Shuning uchun sun’iy sug’orish hududlarida avtomobil yo’llarini suv ayirg’ichlar bo’yicha va joyning sug’oriladigan dalalaridan yuqorida joylashgan uchastkalarida o’tkazish maqsadga eng muvofiqdir, suvni chetlatish qiyin bo’lgan tekis uchastkalarda yo’lni, agar ularning yo’nalishi mos kelsa, ishlab turgan ochiq kollektorlar-zovurlar bo’ylab o’tkazish zarur. Bunda ko’tarma etagidan yoki yon ariq chetidan kanal chetigacha bo’lgan masofa kamida 4 m bo’lishi kerak.

1-rasm. Sug’orish tizimining sхemasi. 1-daryo; 2-to’g’on; 3-suv olish inshooti; 4-magistral kanal; 5-taqsimlash kanallari; 6-vaqtinchalik sug’orish kanallari; 7-suv chiqarish egatlari; 8-sug’orish egatlari; 9-suv yig’ish kanallari; 10-yo’l bo’yicha ekilgan daraхt (buta)lar.