1-mavzu. O’zbekiston Davlati avtomobil yo’llari tarmog’i rivojlanishi istiqboli

Tayanch so’z va iboralar: tabiiy omillar, yo’l-iqlim mintaqalari, relefning tasniflanish,namlik-issiqlik tartibi.

Avtomobil yo’llariga tabiiy omillarning ta’siri. Avtomobil yo’lining хizmat qilishi unga ko’p sonli tabiiy geofizik omillarning ta’sir etishiga bog’liq, ulardan iqlim va gidrologik sharoitlar, shuningdek, joyning relefi va tuproq geologik tuzilishi ta’sir etadi. Relefning asosiy turlari: tekisliklar, tepaliklar, tog’lar. Tekisliklar - relefi kuchsiz bo’lgan quruq erlar; bulardagi alohida nuqtalarningn nisbiy balandliklari nisbatan kam o’zgaradi. Yuza umuman tekis bo’lgani bilan uning ayrim joylarida balandlik yoki pastliklar (tepaliklar, tovoqsoylar, soylar va boshqalar) bo’lishi mumkin. Tepaliklar - etagi satхidan balandligi 200 m dan oshmaydigan ko’tarilgan joylar, ular tekislikka ravon o’tadi.

Tog’lar - ancha baland ko’tarilishlar bo’lib, etagi satхidan keskin qiyofada ko’tarilgan bo’ladi. Tog’li balandliklar bir-biriga o’tib, tog’ tizmalarini hosil qiladi.

Murakkab-lik toifasi	Relefning nomi	Relefning tavsifi
1	Tekislik	Keng suv ayirgichlari, daryo vodiylari qiyalama yonbag’irligi bo’lgan tekisliklar
2	Kam tepalikli	Alohida past tepaliklari va tovoqsoylari, qiyalama suv ayrgichlari, siyrak jarliklar va soylar bilan bo’lingan joylar
3	Juda past- baland	Bo’lingan relefli sertepa, tor egri-bugri suv ayirg’ichlari va ko’p jarliklari bor joy. Tog’oldi va tog’ yonbag’irlarining pastki qismlari. Tepaliklar ko’p bo’lgan joy.
4	Adrli	Relefi kuchli bo’lgan tog’ yonbag’irlari va yonbag’ir-lar, tor daralar va tog’ daryolari vodiiylari bor,yonbag’irlar va suv oqimi o’zanlari juda tik
5	Tog’li	Birin-ketin joylashgan tizmalar, tik uzilgan, tog’ yonbag’irlari bilan kuchli parchalangan, tik jarliklari bor egri- bugri tog’ daralari.