1-mavzu: O‘z-o‘zini boshqarish (samomenejment)

1-mavzu: O‘z-o‘zini boshqarish (samomenejment)
Reja:

1. 
   Menejment va o‘z-o‘zini boshqarish tushunchalari.
   
2. 
   Boshqaruv funktsiyalari.
   
3. 
   O‘z-o‘zini boshqarishning afzalliklari.
   
4. 
   O‘z-o‘zini boshqarishning asosiy usullari.
   
5. 
   O‘z-o‘zini boshqarish bosqichlari.
   
6. 
   O‘z-o‘zini boshqarishda keng tarqalgan xatolar.
   

Menejment va о’z-о’zini boshqarish tushunchalari
Menejment (ing. managment — boshqarish, tashkil etish) — maxsus boshqarish faoliyati; boshqarish tо’g‘risidagi fan. Menejmentning holati ish samaradorligiga, texnika va texnologiya darajasi hamda ishchi kuchining sifatiga ta’sir kо’rsatadi.
Menejment yoki boshqarishning obyekti korxona faoliyati, uning subyekti esa boshqarish ishini bajaruvchi idoralar va ularning xodimlaridir. Menejment bilan maxsus tayyorgarlik kо’rgan, boshqarishning qonun-qoidalarini chuqur biladigan malakali mutaxassislar — yollanma boshqaruvchilar — menejerlar shug‘ullanadilar. Ular aholining alohida ijtimoiy qatlamini tashkil qiladi. Menejmentning yuqori (firma strategiyasini ishlab chiqish), о’rta (ishlab chiqarish, sotish, narx belgilash, mehnatni tashkil qilish), quyi (tsex, bо’lim doirasida ishni tashkil qilish, kunlik, haftalik, oylik ish topshiriqlari bajarilishini boshqarish) bо’g‘inlari bor. Shunga muvofiq holda menejerlar oliy martabali, о’rta toifadagi va quyi toifadagi menejerlarga bо’linadi.
О’z-о’zini boshqarish - muvaffaqiyat uchun eng muhim shartlardan biri hisoblanadi.
О’zini о’zi boshqarish - bu о’z oldiga qо’yilgan maqsadlarga erishish va rejalarni amalga oshirish uchun о’ziga, shaxsiyatiga maqsadli ta’sir qilish jarayoni.
Shaxsiy о’zini о’zi boshqarish turli darajada namoyon bо’lishi mumkin: aqliy, shaxsiy, funktsional.
О’zini о’zi boshqarishning mohiyati uning mexanizmini ochib beradi, unda quyidagi bog‘lanishlar mavjud:
• ehtiyojni amalga oshirish, faoliyat uchun zarur shart-sharoitlarni va kelajakka ma’lum umidlarni yaratadi;
• faoliyat va uning yо’nalishi uchun haqiqiy turtki bо’lgan maqsad (tanlov) bо’yicha qaror qabul qilish;
• muhim tashqi sharoitlarning sub’ektiv modelini qurish - tashqi dunyoning "rasmini" yaratish, haqiqatni tushunishni aks ettiradi;
• muhim ichki sharoitlarning sub’ektiv modelini qurish - ichki dunyoning rasmini yaratish. О’z-о’zini anglash darajasini aks ettiruvchi о’zi haqidagi nazariya sifatida;
• ijro harakatlari dasturini shakllantirish (bajarish texnologiyasi);
• standartlar, me’yorlar, qadriyatlar, munosabatlar va boshqalar shaklida maqsadga erishish muvaffaqiyatining sub’ektiv mezonlar tizimini yaratish;
• turli havolalardagi ma’lumotlar sintezini amalga oshirish (masalan, tashqi va ichki modellardan olingan ma’lumotlarni maqsad va unga erishish imkoniyati bо’yicha birlashtirish va boshqalar);
• turli harakatlarni amalga oshirish orqali tartibga solishni amalga oshirish;
• natijalar haqida ma’lumot olish (teskari aloqa); 
• turli ma’lumotlarni solishtirish kо’rinishidagi nazorat;
• natijalarni ekstrapolyatsiya qilishni (boshqa shartlarga о’tkazishni) ta’minlash maqsadida prognozlash;
• istalgan darajadagi о’zini о’zi boshqarish tizimidagi о’zgarishlarni ta’minlash uchun korreksiya tо’g‘risida qaror qabul qilish.
Demak, psixikaning о’zini-о’zi boshqarishi psixikaning ma’lum funksiyalarini tashkil etuvchi kompleks bо’lib, inson psixikasini hayot jarayonida yaxshiroq moslashish uchun ma’lum bir tuzilish va ish rejimiga keltirilishini ta’minlaydi.