Toshkent islom universiteti

DAOSIZM

DAOSIZM

Bajard: Maxamadjonov Tohirbek

DAOSIZM

• Daosizm miloddan avvalgi VI- asrda shakllandi, falsafiy ta’limot sifatida shakllanishi esa IV-III asrga oiddir.
• Daosizm falsafiy ta`limot sifatida xitoyda mil.av. I mingyillikning o`rtalarida konfutsiychilik bilan deyarli bir vaqtda paydo bo`ldi.
• Bu ta`limot dastavval birmuncha mavhum harakterga ega bo`lib, din bilan xech qanday aloqasi bo`lmagan.

Olimning o'zi haqida juda kam narsa ma'lum va barcha ma'lumotlar afsonalar bilan to'lib toshgan. Bir rivoyatda Lao Tszining onasiga oy va quyosh nurlari ta'sir qilganligi, boshqasi - tosh kristalining parchasini tasodifan yutib yuborgani va shu tariqa o'g'il tug'ganligi aytilgan.

Olimning o'zi haqida juda kam narsa ma'lum va barcha ma'lumotlar afsonalar bilan to'lib toshgan. Bir rivoyatda Lao Tszining onasiga oy va quyosh nurlari ta'sir qilganligi, boshqasi - tosh kristalining parchasini tasodifan yutib yuborgani va shu tariqa o'g'il tug'ganligi aytilgan.

Bir ayol o'nlab yillar davomida qornida bolani ko'tarib yurgan, shuning uchun u keksa odam bo'lib tug'ilgan. Bu erda uning nomi "Qari chaqaloq" deb tarjima qilingan.

Lao Tszi Konfutsiy falsafasi bilan tanish bo'lganligi va hatto u bilan miloddan avvalgi 517 yilda jonli ravishda uchrashganligi haqida dalillar mavjud. Keyin Lao Tsu Chjou sulolasi saroyidagi arxivda ishlagan. U Konfutsiyni haddan tashqari faol ijtimoiy hayotni targ'ib qilgani uchun tanqid qildi - bu Tao qarashiga va tabiat kuchlariga aralashmaslikga mutlaqo zid edi.

Daosizm diniy falsafiy ta’limotining asosiy tamoyillari:

Dao nima?

Bu mutlaq taqqoslanadigan ko'p qiymatli tushuncha.

Dao:

-atrofdagi hamma narsani yaratadigan tushunarsiz, doimiy, nomsiz va shaklsiz narsa;

-umumiy qonun;

-hayotning asosiy prinsipi;

-borliqning boshi va oxiri;

-dunyoning tartibi;

-abadiy yo'l, doimiy harakat.

Daosizmning asosiy manbasi “Daodeszin” ning muallifi Lao Szi

Daosizmning asosiy manbasi “Daodeszin” ning muallifi Lao Szi

1.Daosizmning asosiy mohiyatlaridan biri bu dao va u bilan aloqador tabiat falsafasi hamda kosmogoniya masalalaridir.

1.Daosizmning asosiy mohiyatlaridan biri bu dao va u bilan aloqador tabiat falsafasi hamda kosmogoniya masalalaridir.

2.asosiy nuqta mavjudlik, hayot va o`limning nisbiyligi, uzoq yashash, abadiy hayotga erishishdir.

Milodiy II asrga kelib daosizm dinida yangi sektalar paydo bo`ldi.

Milodiy II asrga kelib daosizm dinida yangi sektalar paydo bo`ldi.

Ulardan biri “Taypindao” (Buyuk tenglik ta`limoti) bo`lib, uning asoschisi Chjan Szue hisoblanadi.

“Taypindao” sektasi bilan birga yana bir “Udoumidao”(“ Besh dou guruch ta`limoti”) sektasi ham mavjud bo`lib, Qadimgi Xitoy jamiyatida katta ta`sir doirasiga ega bo`lgan. Uning asoschisi mashhur daochi CHjan Dao Lin bolgan.

“Taypindao” sektasi bilan birga yana bir “Udoumidao”(“ Besh dou guruch ta`limoti”) sektasi ham mavjud bo`lib, Qadimgi Xitoy jamiyatida katta ta`sir doirasiga ega bo`lgan. Uning asoschisi mashhur daochi CHjan Dao Lin bolgan.

XIII asrdan boshlab daosizm ta`limoti aniq asoslarga ega emasligi va ilk davrdagi yuksak ta`limotlarni turli xurofotlar bilan almashgani tufayli inqirozga yuz tuta boshladi.

Qabrlarni tozalash kuni xitoyliklar, ya’ni daolar rasmiy ravishda "Qingming festivali" deb nomlanuvchi "Qabrlarni tozalash kuni" ni nishonlaydilar. Qingming festivali - xitoyliklar o'z ota -bobolarini yoki qabrlarini ziyorat qiladigan kun. Odamlar ovqat, choy, sharob, tayoq kabi qurbonliklar keltirishadi va marhumning qabrlarini supurishadi va o'sha kuni hech qanday taom pishirmaydilar. Bayram paytida faqat sovuq ovqat beriladi. Garchi bu bayram fojiali bo'lib tuyulsa-da, u bahorning kelayotgan mavsumiga bo'lgan umidlarni ko'rib chiqish vaqti sifatida mavjud.

Qingming festivali

Ajdaho qayig'i festivali deb nomlanuvchi Duanshu festivali Xitoyda tug'ilgan an'anaviy oydir, bu oy taqvimining beshinchi oyida sodir bo'ladi. Ajdaho qayig'i festivali Chjou sulolasining taniqli a'zosi Qu Yuan hayotining bayrami sifatida boshlandi. U Chjou sulolasi davridagi korruptsiyadan qutulish uchun ishlagan. Uning fikrlari mashhur emas edi va u o'z lavozimidan chiqib ketishga majbur bo'ldi. Chjou sulolasi qulaganida, u beshinchi oyning beshinchi kuni daryoga sakrab o'z joniga qasd qilgan.

Foydalanilgan adabiyotlar

• https://storonaslov.ru/uz/filosofiya-daosizma-daosizm-v-kitae-osnovnye-cherty.html
• https://kh-davron.uz/kutubxona/qoshimcha/rivoyatlar/lao-zi-hikmatlar.html
• https://www.google.com/search?q=daosizm+haqida&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwigye3xgM3zAhXIpYsKHWw_DVgQ_AUoAnoECAEQBA&biw=500&bih=431&dpr=1#imgrc=Zc0A3VLJzBn6wM
• Dinshunoslik.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT