1-Mavzu: O‘qituvchi kasbiy faoliyatiga qo‘yiladigan zamonaviy talablar. Kasbiy kompetentlikni rivojlantirish omillari

Pedagogik kompetentlikning muhim tarkibiy asoslari (A.K.Markova)

1. 
   Pedagogning kasbiy kompetentligi. O`zbekistonda pedagogning kasbiy kompetentligi, uning o`ziga xos jihatlari o`ranilgan bo`lib, ular orasida B.Nazarova tomonidan olib borilgan tadqiqot o`ziga xos ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotchining fikriga ko`ra pedagogga xos kasbiy kompetentlik negizida quyidagi tarkibiy asoslar tashkil etadi.
   

Pedagogik kompetentlikning tarkibiy asoslari (B.Nazarova)

• 
  Maxsus ѐki kasbiy kompetentlik (kasbiy faoliyatni yuqori darajada tashkil etish)
  
• 
  Ijtimoiy kompetentlik (kasbiy faoliyatni hamkorlikda tashkil etish, ijtimoiy mas`ullik)
  
• 
  Autokompetentlik (o`zini ijtimoiy- kasbiy rivojlantira olish)
  
• 
  Ekstremal kasbiy kompetentlik (kutilmagan vaziyatlarda ishlay olish)
  

Kasbiy-pedagogik kompetentlikka ega bo`lishda o`z ustida ishlash, o`z-o`zini rivojlantirish muhim ahamiyatga ega. O`z-o`zini rivojlantirish vazifalari o`zini o`zi tahlil qilish va o`zini o`zi baholash orqali aniqlanadi.
1. Pedagogning o`z ustida ishlashi o`z-o`zini.
O`z ustida ishlash – pedagogning izchil ravishda o`zining kasbiy BKM va shaxsiy sifatlarini rivojlantirib borish yo`lida amaliy harakatlarni tashkil etishi.

O`z ustida ishlash quyidagilarda ko`rinadi:

- kasbiy BKMni takomillashtirib borish;
- faoliyatga tanqidiy va ijodiy ѐndashish;
- kasbiy va ijodiy hamkorlikka erishish;
- ishchanlik qobiliyatini rivojlantirish;
- salbiy odatlarni bartaraf etib borish;
- ijobiy sifatlarni o`zlashtirish.

Pedagogning o`z ustida ishlashi bir necha bosqichda kechadi. Ular:

Pedagogning o`z ustida ishlash bosqichlari

• 
  Tahlil qilish asosida yutuq va kamchiliklarini aniqlash
  
• 
  Yutuqlarni boyitish, kamchiliklarni yo`qotish haqida aniq qarorga kelish
  
• 
  Qarorga ko`ra amaliy harakatlarni izchil tashkil etish yo`llarini izlash
  
• 
  Xato va kamchiliklarni takrorlamaslikka intilish
  
• 
  Qarorning izchil bajarilishini doimiy nazorat qilib borish
  

Pedagogning mutaxassis sifatida:

• 
  aniq maqsad, intilish asosida pedagogik jaraѐnni takomillashtirish;
  
• 
  pedagogik jaraѐn samaradorligini, o`zining ishchanlik faolligini oshirish;
  
• 
  izchil ravishda yangilanib boraѐtgan pedagogik bilimlarni o`zlashtirish;
  
• 
  ilg`or texnologiya, metod hamda vositalardan xabardor bo`lish;
  
• 
  faoliyatiga fan-texnikaning so`nggi yangiliklarini samarali tadbiq etish;
  
• 
  kasbiy ko`nikma va malakalarini takomillashtirish;
  
• 
  salbiy pedagogik nizolarning oldini olish, bartaraf etish choralarini izlash yo`lida olib boradigan amaliy harakati uning o`z ustida ishlashini ifodalaydi.
  

Pedagoglarning o`z ustilarida izchil, samarali ishlashlarida faoliyatga loyihali ѐndasha olishlari qo`l keladi. Ularning loyihali ѐndashuv asosida quyidagi modelni shakllantira olishlari maqsadga muvofiqdir. Modelda o`z ustida ishlash bosqichlari va har bir bosqichda amalga oshiriladigan vazifalar qayd etiladi. Har bir bosqich uchun belgilangan vazifalarning samarali hal etilishi navbatdagi bosqichga o`tish imkonini beradi. Ma`lum bosqich vazifalari hal etilgach, pedagog bu holatni alohida bandda qayd etadi.