1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Бозор муҳити билан боғлиқ тамойиллар
Бозор нуқтаи назарини акс эттирувчи позиция асосида қуйидаги тамойиллар ётади:

• 
  тобеълик тамойили;
  
• 
  мувофиқлик тамойили;
  
• 
  талаб ва таклиф тамойили;
  
• 
  рақобат тамойили;
  
• 
  ўзгариш тамойили.
  

Тобеълик (dependency). Тобеълик тамойилига кўра, баҳоланаётган мулк қиймати теваракдаги мулк хусусияти ва қийматига боғлиқдир.
Жойлашиш ўрнининг сифати, участка ўлчамларининг мазкур жойда қабул қилинган ердан фойдаланиш турига мос келишига ҳамда унинг иқтисодий марказларига яқинлигига боғлиқ бўлади (даромад келтирувчи кўчмас мулк учун). Бу хусусиятлар мулкнинг иқтисодий жойлашишини ташкил этади.
Иқтисодий алоқалар ўзгариши билан иқтисодий муҳит ҳам ўзгаради ва табиийки, мулкнинг қиймати ҳам ўзгариши мумкин. Ўзгариш даражаси объект билан янги иқтисодий муҳит алоқаларининг табиатига боғлиқ, бунда кўпгина алоқаларни ўлчовга солиш қийин кечади. Масалан, деразадан кринадиган манзарани баҳолаш? Бунда қиёслаш усули қўлланилади, унга кўра бу алоқа яхши ва ёмон манзарали кўчмас мулклар қийматидаги фарқ билан ўлчанади.
Мувофиқлик (conformity). Мувофиқлик тамойили шундан иборатки, мулкдаги меъморчилик, қулайликлар даражаси, ундан фойдаланиш хусусияти маҳаллий бозор эҳтиёжларига ва кутишларига мос келганида энг катта қиймат вужудга келади. Масалан, коттеж қурилмалари. Тумандаги ҳамма уйларда гаражлар бўлса, гаражсиз уйни бозор қабул қилмайди. Агар туманда кўпроқ эски кичик уйлар бўлиб, бой меъморчилик услубида қурилган алоҳида данғиллама уйлар бўлса, бундай ҳолларда уларнинг мулк бозори андозаларига мослиги камроқ бўлади.
Мувофиқлик тамойили билан регрессия ва прогрессия тамойиллари боғлиқ бўлади.
Регрессия (regression) тамойили мулк бозор шартларига нисбатан яхшиланганидаги унинг қийматининг пасайишини белгилайди. Масалан, қурилишига 200 000$ сарфланган ва у жойлашган жойдаги уйларнинг нархи 50000$ дан ошмайдиган коттежнинг бозор баҳоси унинг реал баҳосидан паст бўлади.