1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Кўчмас мулк ҳаёт циклининг барча босқичларида

9.	Ихтиёрий мулк шаклига эга бўлган корхонани сотиб олиш ёки сотиш	Эксплуатации босқичи
10.	Корхонанинг хусусийлаштирилиши, санацияси, қайта ташкил этилиши ёки тугатилиши муносабати билан корхона устав капиталининг акциялар пакетини (улушини) олди-сотди қилиш	Эксплуатации босқичи
11.	Корхона кўчмас мулкини суғурта қилиш ва унинг суғурта қийматини аниқлаш	Кўчмас мулк ҳаёт циклининг барча босқичларида
12.	Мулк солиғини ҳисоблаш учун солиқ базасини аниқлаш	Кўчмас мулк ҳаёт циклининг барча босқичларида

Тиклаш қийматини баҳолаш учун баҳоловчилар қуйидаги ҳисоблаш усулларини қўллайдилар:
- солиштирма бирлик усули;
- ўхшатишлар усули;
- ягона нархлар усули;
- компонентлар бўйича тақсимлаш усули.

10.2. Кўчмас мулкнинг тиклаш қийматини аниқлаш усуллари

Солиштирма бирлик усули шунга ўхшаш бинонинг солиштирма бирлиги (1 кв. метр, 1 куб. метр) қурилишининг қийматидан фойдаланишга асосланган. Ўхшаш объект солиштирма бирлигининг қиймати у билан баҳоланаётган объект ўртасидаги аниқланган фарқларни тўғрилашни талаб этади (жисмоний кўрсаткичлар, осон монтаж қилинадиган ускуналарнинг мавжудлиги, молиялаштириш шароитлари ва ҳ.к.).

Баҳоланаётган объектнинг қайта тиклаш қиймати тўғриланган солиштирма бирлик қийматини солиштирма бирликлар (майдон, кубатура) сонига кўпайтмасига тенг. Харажатлар катталигини аниқлаш учун одатда турли маълумотли ва меъёрий материаллар қўлланилади, масалан, «Қайта тиклаш қийматининг йириклашган кўрсаткичлари».
Қайта тиклаш ёки ўрнини эгаллашга кетадиган харажатлар қуйидаги формула бўйича аниқланади: