8-босқич. Кўрсаткичлар диапазони таҳлили баҳоланаётган объект учун энг мақбул меъёрни танлаш ва баҳоланаётган объект ёшини ҳисобга олган ҳолда умумий эскириш катталигини тузатиш.
Таққосланадиган объектлар бўйича олинган йиллик эскириш меъёридан, хизмат муддати улушини қўллашда зарур бўлган, баҳоланаётган объектнинг иқтисодий ҳаёт муддатини ҳисоблашда фойдаланиш мумкин.
Қуйидаги жадвалда бозордан танлаш усулининг қўлланилишини кўриб чиқамиз.
11.1-жадвал
Бозордан танлаш усули билан эскириш меъёрини аниқлаш
Кўрсаткичлар
|
Аналог объектлар
|
А
|
В
|
С
|
Кўчмас мулк объектини сотиш нархи, долл.
|
210 000
|
190 000
|
320 000
|
Ер участкасининг қиймати, долл.
|
60 000
|
50 000
|
180 000
|
Биноларнинг қолдиқ қиймати, долл.
|
150 000
|
140 000
|
140 000
|
Тўлиқ тиклаш қиймати, долл.
|
220 000
|
200 000
|
250 000
|
Умумий эскириш суммаси, долл.
|
70 000
|
60 000
|
110 000
|
Эскириш меъёри, (%)
|
31,8
|
30,0
|
44,0
|
Келтирилган мисолда эскиришнинг фоиз кўрсаткичлари диапазони катта эмас, яъни 30,0% дан 44% гача. Агар баҳоланаётган бинонинг тўлиқ тиклаш қиймати 240 000$, эскириш меъёри тўлиқ тиклаш қийматидан ўртача арифметик даражада 35,%ни ташкил этса, у ҳолда эскиришнинг қиймат катталиги 84 720$ни ташкил этади.
Бозордан танлаш усулини турли хил ҳаёт муддатларига эга объектларга қўлланишини 11.2-жадвалда кўриб чиқамиз.
11.2-жадвал
Бозордан танлаш усули билан эскиришнинг ўртача йиллик меъёрини аниқлаш
Кўрсаткичлар
|
Аналог объектлар
|
А
|
В
|
С
|
Кўчмас мулк объектини сотиш нархи, долл.
|
1 000 000
|
600 000
|
850 000
|
Ер участкасининг қиймати, долл.
|
190 000
|
130 000
|
190 000
|
Биноларнинг қолдиқ қиймати, долл.
|
810 000
|
470 000
|
660 000
|
Тўлиқ тиклаш қиймати, долл.
|
1 050 000
|
750 000
|
900 000
|
Умумий эскириш суммаси, долл.
|
240 000
|
280 000
|
210 000
|
Эскириш меъёри, (%)
|
22,9
|
37,3
|
23,3
|
Самарали ҳаёт муддати, йил
|
10
|
14
|
11
|
Эскиришнинг ўртача йиллик меъёри
|
2,3
|
2,7
|
2,1
|
Ҳисобланган умумий эскириш меъёри диапазони 22,0%-37,3%. Эскиришнинг умумий меъёрини йилликка айлантирамиз. Натижада йиллик меъёр кўрсаткичлари диапазони 2,1 дан 2,7% гача қисқаради. Агар баҳоланаётган бинонинг ҳақиқий ёши 12 йилни, ўртача арифметик сифатида аниқланган эскиришнинг йиллик меъёри 2,4% ни ташкил қилса, у ҳолда баҳоланаётган бинонинг умумий эскириш фоизи 28,8% (2,4 х 12)ни ташкил қилади.
2. Хизмат муддати усули инвесторнинг ўз иқтисодий ҳаёт муддати давомида 100% амортизация бўлиши ҳақидаги талабига асосланади, негаки бунда инвестиция қилинган капиталнинг тўлиқ қайтиши таъминланади. Шунинг учун иқтисодий ҳаёт муддати тугамагунча эскириш 100% бўла олмайди. Бу усулда бинонинг ҳақиқий ёки ва иқтисодий ҳаёт муддати асосий тушунчалар бўлиб ҳисобланади. Умумий эскириш фоизи объект ҳақиқий ёшининг унинг иқтисодий ҳаёт муддатига нисбати сифатида аниқланади. Эскириш суммаси ушбу эскириш коэффициентини тўлиқ тиклаш қиймати катталигига кўпайтириш орқали ҳисобланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |