1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

бирлик қиймати одатда ўхшаш объектни эмас, унга яқин бўлган объектни ифода 
этади. 
Ўхшатишлар усули. 
Тиклаш ёки ўриндошлик қийматини ўхшатишлар усули 
ёрдамида ҳисоблаш умуман ўхшаш яхшилашларни амалга оширишга кетган 
харажатлар тўғрисидаги ахборотга ва бу ахборотни баҳолаш объекти билан ўхшаш 
объект ўртасидаги техник тавсифлар ва қурилиш вақтидаги фарқлари бўйича 
тўғрилашга асосланган.
Тадбиркор даромади катталигини ўхшатишлар усули ёрдамида ҳисоблаш учун 
ўхшаш объектлар бозор қийматидан яхшилашларни амалга оширишга кетган 

---

харажатлар ва ер участкасига бўлган эгалик ҳуқуқларининг қийматини айириб 
ташлаш лозим.
Тадбиркор даромади катталигини экспертли сўров усули ёрдамида ҳисоблаш 
инвесторларни баҳолаш объектига инвестиция қилиш хавфи борасида сўров қилиш 
асосида амалга оширилади.
Тадбиркор даромади катталигини ҳисобланган харажатлар усули ёрдамида 
ҳисоблаш баҳолаш объектига инвестициялаш билан боғлиқ бўлган ҳисобланган 
харажатларни баҳолашга асосланган. Бу ерда ҳисобланган харажат деганда шартли 
равишда ҳисобланадиган харажатлар тушунилади (масалан, ушбу пул маблағи 
баҳолаш объектига инвестиция қилинмаганида ундан олиш мумкин бўлган фоизлар).
Ягона нархлар усули. 
Қайта тиклаш ёки ўрнини эгаллаш қийматини ягон 
анархлар усули ёрдамида ҳисоблаш
 
баҳоланаётган объектни қайта яратиш (ўрнини 
эгаллаш) учун кетадиган бевосита ва билвосита харажатларни синчковлик билан 
ҳисоблаб чиқишдан иборат. Қўлланилаётган нархлар турига қараб ягона нархлар 
усули қуйидаги кўринишларга эга бўлади:

жорий нархларда ҳисоблаганда ресурсли усул;

бахсли нархларда (муайян йилга) ҳисоблаганда базисли-индексли усул.
Ресурсли усулни
қўллаганда баҳоловчи:
•
баҳоланаётган яхшилашларни амалга ошириш учун сарф бўладиган асосий 
қурилиш материаллари, конструкциялар ва буюмларнинг харажатини аниқлайди;
•
ҳудуддаги улгуржи ва майда улгуржи савдо маълумотларига қараб қурилиш 
материаллари, конструкциялар ва буюмларнинг жорий қийматини аниқлайди;
•
бошқа бевосита ва билвосита харажатларни ҳисоблайди;
•
яхшилашларнинг қайта тиклаш (ўрнини эгаллаш) қийматини бевосита ва 
билвосита харажатлар суммаси сифатида ҳисоблайди.
Жорий нархларда тузилган лойиҳа-смета ҳужжатлари мавжуд бўлганида ана шу 
ҳужжатлардаги маълумотлар у тузилган санадан то баҳолаш санасигача бўлган 
нархларнинг ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда қўлланилади.