1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

7.6. – расм. Қовурғали бинонинг 
конструктив схемаси: 
1 – устунлар, 2 – ригеллар, 3 – ора ёпма 
плиталари, 4 – ора ёпмаларнинг боғловчи 
плитаси, 5 – тик девор панеллари. 
7.7. – расм. Қурилиш жараёнидаги пўлат қовурғали саноат биноси 
Биноларнинг 
тўсувчи конструкциялари
умумий кенгликни алоҳида ҳажмларга, 
қаватларга, хоналарга ва ҳ.к.ларга ажратиш, ҳамда ички майдонларни ташқи 
таъсирлардан ҳимоя қилиш учун керак. 
Тўсувчи конструкциялар биноларнинг ичида турли қўлланиш соҳасига оид зоналар ва 
уларда сунъий микроиқлим (ҳарорат, намлик, ёруғлик изоляцияси, шовқин изоляцияси 
ва ҳ.к.) яратишга имкон беради. Тўсувчи конструкцияларга деворлар, деразалар, 
эшиклар, пардеворлар, поллар, шифтлар ва том ёпма киради. Юқорида айтилганидек, 
қовурғасиз биноларда баъзи тўсувчи конструкциялар юк кўтарувчи ҳам бўлиши 
мумкин. 
Бинонинг пардозлаш элементлари ҳам тўсувчиларга киритилади, булар фасадларнинг 
ташқи пардози, хоналарнинг ички пардози – сувоқ ва бўёқ, пол қопламалари, осма 
шифтлар, ҳамда фасад ва интерьерни безатиш предметлари. 

---

Биноларнинг бошқа элементларига техник хоналар, стационар ускуналар, муҳандислик 
коммуникациялари ва ташқи ободонлаштириш киради. Техник хоналарга махсус 
майдонлар, коммуникация ва турли ускуналарни жойлаштиришга мўлжалланган ертўла 
ва чордоқлар, ҳамда зинапоя майдончалари ва лифт шахталари киради. Муҳандислик 
коммуникацияларига электр таъминоти, газ таъминоти, сув таъминоти, иссиқлик 
таъминоти тизимлари, ҳамда шамоллатиш ва алоқа тизимлари киради. Бино қийматига 
фақатгина ички коммуникациялар (шаҳар тармоқларига уланиш жойигача) киритилади. 
Ободонлаштириш элементлари – бу бинога тегишли ҳудуд ва унинг яхшиланганлиги 
демакдир. Бундай элементларга бинога кириш йўллари, йўлаклар, газонлар, болалар ва 
спорт майдончалари, автомобил тўхташ жойлари киради.