1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Квартиралар олди – сотди битимлари бўйича маълумотлар 
Таққослаш 
элементлари 
Баҳоланаётган 
объект 
Сотув I 
Сотув II 
Сотув III 
Жойлашган ери 
Шаҳар 
чеккаси 
Шаҳар 
чеккаси 
Марказ 
Марказ 
Ҳолати 
яхши 
қониқарли 
яхши 
қониқарли 
Олди–сотди битими 
нархи, ш.б./м
2
? 
200 
450 
300 

---

Олди–сотди битими нархиги тузатишлар киритишда иккита таққослаш бирлиги 
ўзаро бир – бирига таъсир қилмаслигини ҳисобга олиш зарур. Демак, тузатишларни 
исталган тартибда амалга ошириш мумкин. 
Тузатишларни асослаш 
1) Жойлашган ери
. Фақатгина битта таққослаш элементи, яъни жойлашган ери 
билан фарқланувчи (квартиралар ҳолати бир хил) жуфт сотувларни танлаймиз – I ва 
III. Тузатиш катталиги қуйидагича бўлади: 
200 – 300 = – 100 у.е. 
2) Квартиранинг ҳолати
. Фақатгина битта таққослаш элементи, яъни ҳолати 
билан фарқланувчи (квартиралар жойлашган ери бир хил) жуфт сотувларни 
танлаймиз – II ва III. Тузатиш катталиги қуйидагича бўлади: 
450 – 300 = + 150 у.е. 
Жуфт сотувлар бўйича тузатишлар катталиги аниқланиб, тузатишлар жадвали 
тузилади, тегишли тузатишлар киритилади ва ниҳоят учта таққосланувчи сотувлар 
бўйича тузатилган олди – сотди нархлари келтириб чиқарилади (12.2. – жадвал). 
12.2. – жадвал 
Тузатишлар жадвали 
Таққослаш 
элементлари 
Баҳоланаётган 
объект 
Сотув I 
Сотув II 
Сотув III 
Нархи, у.е./м
2
? 
200 
450 
300 
Жойлашган ери 
Шаҳар 
чеккаси 
Шаҳар 
чеккаси 
Марказ 
Марказ 
Жойлашган ери 
учун тузатиш 
0 
- 100 
- 100 
Квартиранинг 
ҳолати 
яхши 
қониқарли 
яхши 
қониқарли 
Квартиранинг 
ҳолати учун 
тузатиш 
150 
0 
150 
Якуний тузатиш 
150 
- 100 
50 
Сотувларнинг 
тузатилган нархи 
350 
350 
350 
Шундай қилиб, таққослаш объектлари бўйича тузатилган олди – сотди нархлари 
шаҳар чеккасида жойлашган квартира умумий майдонининг 1 м
2
учун қиймат 350 у/е 
ни ташкил қилишини кўрсатди. Киритилган тузатишларнинг ижобий ва салбий 
мазмунига маълум тушунтиришлар келтирамиз. Шундай қилиб, шаҳар марказида 
жойлашган II ва III квартиралар бўйича салбий тузатишлар киритилган (–100 у.е.). Бу 
шаҳар марказидаги квартиранинг қийматига салбий қўйилмани олдиндан белгилайди 
ва уни “шартли равишда” баҳоланаётган квартира жойлашган шаҳар чеккасига 
кўчирилишини назарда тутади. I ва III квартира сотувлари бўйича ижобий 
тузатишлар (+150у.е.) уларни “қониқарли” ҳолатдан баҳоланаётган объектникидек 
“яхши” ҳолатга ўзгаришини олдиндан белгилайди. 

---