1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Ажратиш усули
дан, биринчи навбатда, эскиришнинг умумий суммасини уни 
келтириб чиқарган сабабларга мос равишда бўлиш мақсадида фойдаланилади. Усул 
ўхшаш усуллар ёки хизмат муддати усуллари учун етарлича маълумот мавжуд 
бўлмаганда ижобий натижа беради ва қуйидаги босқичларниназарда тутади: 
1.
жисмоний эскиришни ҳисоблаш; 
2.
функционал эскиришни ҳисоблаш; 
3.
ташқи эскиришни ҳисоблаш; 
4.
бинонинг қолдиқ қийматини унинг тўлиқ тиклаш қиймати ва аниқланган 
жисмоний, функционал ва ташқи эскиришларнинг катталиклари ўртасидаги фарқ 
сифатида аниқлаш. 
Ажратиш усули билвосита бинонинг турли элементларини тиклаш харажатлари 
катталигини барча мумкин бўлган сабаблар бўйича ҳисоблаш ва олинган 
натижаларни кўчмас мулкни баҳолашнинг бошқа ёндашув, ҳамда усулларида қўллаш 
имконини беради. 
Жисмоний эскириш
кўчмас мулк объектини эксплуатация қилиш, табиий 
омиллар ва вақт омили таъсирида юзага келади. Жисмоний эскиришни объектив 
баҳолаш учун уни тикланадиган ва тикланмайдиган турларга, бинонинг жисмоний 
эскиришга мойил элементлари эса кечиктирилган таъмирлаш ишлари, ҳамда узоқ 
муддатли ва қисқа муддатли элементларга бўлинади.
Эскириш турлари, уларнинг таснифланиши ва бартараф этиш усуллари 11.2-
расмда кўрсатилган. 
ЭСКИРИШ ТУРЛАРИ ТАСНИФИ
Эскириш манбаалари бўйича 
Тиклаш имкониятлари бўйича 
Жисмоний 
эскириш 
Маънавий 
эскириш 
Иқтисодий 
эскириш 
Тикланадиган 
эскириш 
Тегишли иқтисодий 
мақбуллик 
мавжудлигида 
техник жиҳатдан 
тикланадиган 
эскириш 
Тикланмайдиган эскириш 
Техник жиҳатдан амалга 
ошириб бўлмайдиган 
(объектнинг конструктив 
хусусиятларидан келиб 
чиққан) ёки иқтисодий 
номақбуллик (бунда 
эскиришни тиклаш 
харажатлари активнинг 
фойдалилигини оширмайди) 

---

Ажратиш усулининг биринчи босқичида жисмоний эскиришнинг барча 
компонентларини баҳоланади, сўнг натижалар жамланади.