1-mavzu. Menejment faning predmeti, ob’ekti va usuli

Xodimlarni boshqarish tamoyillari

Xodimlarni boshqarish ikki guruhdan iborat tamoyillariga asoslanadi. Har bir tamoyil xodimlarni boshqarishning y yoki bu jihatini takomillashtirishga xizmat qiladi. Masalan, ilg‘orlik tamoyili korxona doirasidagi boshqaruv tizimining chet el yoki mahalliy ilg‘or korxonalar boshqaruv tizimiga mos keladimi, zamon talabiga javob beradimi yoki yo‘qmi degan savolga javob bersa, muvoziylik tamoyili esa xodimlar boshqaruvidagi tezkorlikni oshiradi va hakozo (15-jadval).

15-jadval
Xodimlarni boshqarish tamoyillari.

№	Xodimlar bilan ishlashning umumiy tamoyillari	Xodimlar bilan ishlashning tashkiliy tamoyillari
1	Samaradorlik	Konsentratsiya
2	Ilg‘orlik	Ixtisoslashtirish
3	Istiqbollilik	Muvoziylik (parallelnost)
4	Komplekslilik	Ixchamlik (adaptivnost)
5	Tezkorlik	Izchillik (preestvennost)
6	Optimallik	Uzluksizlik
7	Oddiylik	Bir me’yorlilik
8	Ilmiylik	Texnologik birlik
9	Ko‘p bo‘g‘inlilik	Badastirlik (komfortnost)
10	Avtonomlik	Boshqarishda kollegialilik
11	Barqarorli
12	Ko‘p qirralik
13	Rejalilik
14	Rag‘batlantiruvchi
15	Tanlash va joy-joyiga qo‘yish
16	Samarali bandlik

Korxonada band bo‘lgan barcha xodimlar ikki toifadan iborat: ishlab chiqaruvchilar yoki xizmat ko‘rsatuvchilar va boshqaruvchilar (rag‘barlar, mutaxassis-menejerlar). Xodimlarni, ya’ni inson omilini boshqarish quyidagi jihatlarni boshqarishni o‘z ichiga oladi (7-rasm).

Ishlab chiqarishni boshqarish tizimida mehnat resurslarini boshqarish juda ham murakkabdir. Chunki ishlab chiqarish va boshqarish masalalarining markazida odamlar-ishchilar, mutxassislar va rahbarlar turadi. Korxona maqsadiga erishi va rejalarning bajarilishi faqat shular ishtirokida bo‘ladi. Inson omilini hisobga olmaslik, insonga be’etiborlik iqtisodda kam samaralikka va ishlab chiqarish samaradorligini pasayishiga olib keladi.