1-mavzu. Mehnat to‘g‘risidagi fanning yuzaga kelishi va uning jamiyat rivojlanishidagi roli

6. Mehnat resurslari balansini tuzish va ishga joylashishga
muhtoj shaxslarni aniqlash

Mazkur metodikaga ko‘ra:

1. Ishga joylashtirishga muhtoj shaxslar soni mehnat resurslari sonidan mehnat
bilan bandlar soni va iqtisodiy faol bo‘lmaganlar sonini chiqarib tashlagan holda
quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
MM = MRA-B-INF,
bunda:MM – ishga joylashtirishga muhtoj aholi (ishsizlar);
MR – mehnat resurslari;
B – ish bilan bandlar;
INF – iqtisodiy faol bo‘lmagan aholi.
2. Mehnat resurslari soni mehnatga layoqatli yoshdagi aholi soni va
mehnatga layoqatli yoshdan kichik va katta yoshdagi ishlovchilar soni yig‘indisi
sifatida quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
MR = MLA + IO‘P,
bunda: MR – mehnat resurslari;
MLA – mehnatga layoqatli yoshdagi aholi;
IO‘P – ishlayotgan o‘smirlar va pensionerlar.
3. MLA soni mehnatga layoqatli yoshidagi aholi (16 yoshdan 60
yoshgacha bo‘lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan xotin-qizlar)
sonidan mehnatga layoqatli yoshdagi I va II guruh nogironlari, shuningdek imtiyozli
shartlarda pensiya olayotgan mehnatga layoqatli yoshdagi shaxslar sonini chiqarib
tashlash yo‘li bilan aniqlanadi:
MLA = E(16-60) + X(16-55) - Nog - Pi,
bunda:E(16-60) – 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan erkaklar;
X(16-55) – 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‘lgan xotin-qizlar;
Nog – mehnatga layoqatli yoshdagi I va II guruh nogironlari;
Pi – imtiyozli shartlarda pensiya olayotgan mehnatga layoqatli yoshdagi
pensionerlar.
4. Mehnat bilan bandlar soni quyidagi formula bo‘yicha hisoblab
chiqiladi:
IT = ITr + ITnr + MM,
bunda:ITr – iqtisodiyotning rasmiy sektorida ishlovchilar;
ITnr – iqtisodiyotning norasmiy sektorida ishlovchilar;
MM – migrant mehnatchilar – xorijda ishlayotgan O‘zbekiston Respublikasi
rezidentlari, ularning mazkur mamlakatda ro‘yxatgaolingan yoki olinmaganligidan
qat’i nazar.