1-mavzu. Mehnat to‘g‘risidagi fanning yuzaga kelishi va uning jamiyat rivojlanishidagi roli

4.Mehnat bozoridagi talab va taklif

Aholining ishga bo‘lgan talabining demografik omili. Aholining qayta

tiklanishi, ya’ni takror ishlab chiqarilishidan ibarat demografik jarayonlar uning ish
o‘rinlariga bo‘lgan talabini shakllantirishning bamisoli tabiiy negizini tashkil etadi.
Mazkur jihatni tadqiq qilishda aholining yosh-jins tuzilishi markaziy o‘rin egallaydi,
u mehnatni taklif qilishdagi miqdor va sifat o‘zgarishlarining negizidir. Aholining
ayrim yosh-jins guruhlarining etarli darajada barqaror kasb-tarmoq yo‘nalishlari va
afzal ko‘radigan tomonlari bor. Erkaklar xususan, yoshroq vaqtlarida moliya, savdosotiq, sanoat sohalarida ishlashga ko‘proq moyil bo‘ladilar. Ayollar ko‘proq
kundalik uy-ro‘zg‘or ishlarining davomi bo‘lgan xizmat ko‘rsatish sohasi, savdo va
umumiy ovqatlanish, ta’lim tizimi va sog‘liqni saqlash sohalarida ishlashga
intiladilar.

Taraqqiyotning hozirgi bosqichida ishchi kuchini taklif qilish aholining mehnat

faolligiga hal qiluvchi darajada bog‘liqdir. Umuman olganda, O‘zbekistonda ishchi
kuchini taklif qilish ancha yuqori bo‘lib, iqtisodiy jihatdan faol aholining ulushi (ish
bilan band va ish qidirayotgan aholi) mehnat resurslari umumiy sonining 71,0 %ga
etadi. Ish bilan bandlik va mehnat bozorining ahvolini yanada isloh qilish nuqtai
nazaridan ijtimoiy faol aholi tarkibining taxminan 47,0 %ni ayollar, 14,0 %ni 25
yoshgacha bo‘lgan yoshlar va 14,0 %ni pensiya olish arafasidagi va pensiya
yoshidagi kishilar tashkil etishini hisobga olish muhimdir.

Asosiy mehnat bozorining ko'rsatkichi bu ish haqiqaysi biri normal hayotni ta'minlash uchun eng yaxshi qiymatning umumiy qiymati asosida belgilanadi. Bu nuqta boshlang'ichni yaratish mumkin emas. Xarajatning yakuniy darajasi mo'jiza bozorida talab va taklifni o'z ichiga oladigan omillarning ta'siri ta'siri ostida belgilanadi.